پرستو فرخ‌یار* – ونکوور
راهنمای جدید غذای کانادا پس از ۱۲ سال بازنگری، در روز سه‌شنبه ۲۲ ژانویهٔ ۲۰۱۹ منتشر شد. اهداف اصلی این راهنما به‌طورکلی شامل ترویج تغذیهٔ سالم، بهبود سلامت افراد و بهسازی استفاده از محیط زیست در تأمین تغذیهٔ مردم کانادا است.
سازمان بهداشت کانادا برای تنظیم این راهنما، بیش از صد مقالهٔ علمی با عناوین مرتبط با تغذیه را مورد بررسی قرار داده است. در این بررسی، تنها از تحقیقات مبتنی بر شواهد (Evidence-based research) استفاده شده و برای جلوگیری از تضاد منافع، مقالاتی را که از طرف صنایع ذی‌نفع تنظیم شده، از این مطالعه خارج کرده است. تلاش سازمان بهداشت کانادا بر این بوده است که این راهنما صرفاً بر اساس تحقیقات علمیِ به‌روز در حوزهٔ تغذیه باشد و عاری از نفوذ لابیگرها و تولیدکنندگان مواد غذایی باشد.
عادات نادرست غذایی در درازمدت می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن شود. ناراحتی‌های قلبی، سکته، دیابت، سرطان رودهٔ بزرگ و سرطان سینه از جمله بیماری‌های مزمنی‌اند که ناشی از عادات نادرست غذایی‌اند. این بیماری‌ها از جمله عوامل اصلی مرگ و میر زودرس در بین کانادایی‌ها شناخته شده‌اند. این بیماری‌ها در بین گروه‌های مختلف جمعیتی کانادا متفاوت است. به‌طور مثال بومیان کانادا بیشتر از سایر گروه‌های جمعیتی مبتلا به دیابت هستند.
راهنمای جدید غذای کانادا به شکل بشقاب غذا تنظیم شده و شامل اطلاعاتی در مورد نوع غذا، عادات غذایی، دستور آشپزی و نکات مفیدی برای مصرف‌کنندگان و دست‌اندرکاران صنعت تغذیه است. تأکید این راهنما بر منابع غذایی گیاهی و منافع آن در سلامت انسان‌ها و محیط زیست است. بر خلاف راهنمای قدیمی تغذیه که روی حجم غذا (Serving size) تأکید داشت، این راهنما به‌طور مساوی به «چه چیز» خوردن و «چگونه» خوردن توجه دارد.
راهنمای قدیمی تغذیهٔ کانادا خوراکی‌ها را به چهار گروه سبزیجات و میوه‌ها، غلات، لبنیات و گوشت‌ها تقسیم می‌کرد. در حالی که در راهنمای جدید تغذیهٔ کانادا خوراکی‌ها به سه دسته تقسیم می‌شود:
۱- سبزیجات و میوه‌ها که طبق توصیهٔ این راهنما باید نصف ظرف غذای شما را تشکیل دهد؛
۲- غلات کامل مانند پاستا و نان با غلات کامل (Whole grain pasta)، برنج قهوه‌ای و کینوا که باید یک چهارم ظرف غذای شما را تشکیل دهد؛
۳- پروتئین مانند عدس، ماهی، گوشت قرمز کم چربی، مرغ، شیر شیرین‌نشده، نوشیدنی‌های غنی‌شدهٔ سویا، آجیل، دانه‌ها، توفو، لبنیات کم‌چرب و پنیر کم‌چرب و کم‌نمک که باید یک چهارم ظرف غذای شما را تشکیل دهد.
تأکید راهنمای جدید تغذیهٔ کانادا بر مصرف خوراکی‌های گیاهی، به‌دلیل بالا بودن درصد ابتلا به بیماری‌های قلبی و مرگ و میر ناشی از آن است. تقریباً ۵۰ درصد مرگ‌های ناشی از ناراحتی‌های قلبی در سال ۲۰۱۷ در کانادا ناشی از عادات غذایی نادرست تشخیص داده شده است. این عادات غذایی نادرست شامل کم مصرف کردن یا عدم تناوب مصرف مواد غذایی مغذی مانند سبزیجات و میوه‌ها در بین کانادایی‌هاست. تحقیقات نشان داده است که مصرف مداوم مواد غذایی گیاهی به دلایل زیر اثر مثبتی بر سلامت افراد دارد:
۱- افزایش مصرف فیبرغذایی باعث پایین آمدن ریسک ابتلا به سرطان رودهٔ بزرگ و دیابت نوع دو می‌شود؛
۲- مصرف سبزیجات و میوه‌ها باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود؛
۳- مصرف آجیل و پروتئین سویا سبب کاهش کلسترول بد (LDL Cholesterol) می‌شود.
از سوی دیگر افزایش مصرف خوراکی‌های گیاهی باعث کمتر مصرف کردن گوشت‌های فراوری‌شده (مانند سوسیس، کالباس، گوشت‌های خشک‌شده و غیره) و چربی‌های اشباع‌شده می‌شود. مصرف زیاد گوشت‌های فراوری‌شده باعث بالا رفتن ریسک ابتلا به سرطان‌های روده می‌شود. در صورت تمایل به مصرف خوراکی‌های حیوانی توصیه می‌شود از خوراکی‌هایی که کمترین چربی اشباع‌شده را دارند مانند: گوشت قرمز کم‌چرب، شیر و ماست کم‌چرب، کفیر کم‌چرب و پنیر کم‌چرب و کم‌نمک استفاده کنید.
توجه داشته باشید که تأکید بر کم‌چرب بودن خوراکی‌های حیوانی نه به‌دلیل کم کردن میزان مصرف چربی روزانه، بلکه با هدف تصحیح نوع چربی‌ای است که می‌خورید. بدین ترتیب که چربی‌های اشباع‌شده را با چربی‌های اشباع‌نشدهٔ گیاهی جایگزین می‌کنید.
همان‌طور که مشاهده کردید یکی از تغییرات اصلی در راهنمای جدید غذای کانادا حذف گروه‌های غذایی شیر و گوشت به‌صورت جداگانه و تشکیل یک گروه کلی برای مواد پروتئینی است. این نوع تقسیم‌بندی به همهٔ مصرف‌کنندگان از جمله گیاه‌خواران و وگان‌ها امکان می‌دهد که این راهنمای غذایی را به سادگی دنبال کنند.
نکتهٔ مهم دیگر در این راهنما تأکید آن بر جایگزینی آب با سایر نوشیدنی‌ها است. در سال ۲۰۱۵ نوشیدنی‌های شیرین (مانند انواع آب میوه‌ها، شیرهای شیرین‌شده و نوشیدنی‌های گازدار) منبع اصلی مصرف شکر در تغذیه کانادایی‌ها به‌خصوص کودکان و نوجوانان بوده است. مصرف آب، موجب آب‌رسانی می‌شود بدون آن که به میزان کالری مصرف‌شده در روز اضافه کند. آب برای متابولیسم و فرایند هضم غذا ضروری است. با اینکه مصرف بعضی از غذاها مانند سبزیجات، میوه‌ها و سوپ‌ها در آب‌رسانی کمک می‌کند، باید توجه داشت که این خوراکی‌ها منجر به افزایش مصرف روزانهٔ سدیم، شکر آزاد و چربی‌های اشباع می‌شود. به‌همین دلیل بهتر است تا آنجا که می‌توانید نیاز به آب‌رسانی را با آشامیدن آب تأمین کنید. میزان نیاز به مصرف آب در افراد و شرایط مختلف متفاوت است. مثلاً فعالیت فیزیکی و گرمای هوا نیاز به مصرف آب را بالا می‌برد. در ادامهٔ صحبت از نوشیدنی‌ها، توصیه شده است که میزان مصرف نوشیدنی‌های الکلی را به‌دلیل اثر الکل در بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری‌های کبدی و بعضی از سرطان‌ها کاهش دهید.
علاوه بر تغییرات گروه‌های غذایی، راهنمای جدید غذای کانادا بر نحوهٔ تهیه و آماده‌سازی خوراکی‌ها نیز تأکید فراوان دارد. این راهنما توصیه می‌کند که افراد بیشتر آشپزی کنند، در کنار خانواده و دوستان غذا بخورند، به عادات غذایی خود آگاهی پیدا کنند، و از خوردن غذای خود لذت ببرند. در ادامه، پیشنهاد می‌شود که هنگام خرید مواد غذایی در نظر داشته باشید که تولیدکنندگان مواد غذایی از راهکارهای مختلف بازاریابی برای افزایش فروش خود استفاده می‌کنند. به‌همین دلیل لازم است که برچسب‌های مواد غذایی را بخوانید و آگاهانه خوراکی‌های سالم‌تری را انتخاب کنید.
از دیگر نکات مثبت راهنمای جدید غذای کانادا این است که به‌صورت آنلاین در دسترس عموم است و سازگار برای استفاده روی گوشی‌های همراه طراحی شده است تا کانادایی‌ها بتوانند در هر زمان و مکانی از آن استفاده کنند.
به‌علاوه راهنمای جدید غذای کانادا بر تنوع فرهنگی، تغذیهٔ ملل مختلف (به‌خصوص بومیان کانادا) و پایداری محیط زیست تأکید دارد.
به‌طور کلی راهنمای جدید غذای کانادا آغاز دیرهنگامی برای تغییر گفت‌وگو در صنعت غذاست. بخش دوم این راهنما در آخر امسال منتشر خواهد شد که مخاطب آن متخصصان سلامت و سیاست‌گذاران است و هدف آن اصلاح الگوی تغذیه در مکان‌های عمومی (مانند مهدکودک‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها و خانه‌های سالمندان) از یک سو و رفع سوءتغذیه در گروه‌های خاص جمعیتی از سوی دیگر است.
برای اطلاعات بیشتر از وب‌سایت رسمی راهنمای غذای کانادا دیدن کنید:
Parastoo Farrokhyar*
Director and founder, Food & Figure Inc.
Food Services Supervisor, Health Care.Sodexo Canada Ltd| UBC Hospital
B.Sc Biological Sciences | Simon Fraser University
B.Sc Food, Nutrition and Health sciences | University of British Columbia