کارگاه بررسی راهکارهای عملی برای بهبود پروسهٔ امور مهاجرت و ویزا برای ایرانیان
رسانهٔ همیاری – نورث ونکوور
دوازدهم مارس ۲۰۱۸، تعدادی از هم‌وطنان ایرانی به‌دعوت جاناتان ویلکینسون، نمایندهٔ مجلس عوام کانادا از حوزهٔ نورث ونکوور، در کارگاهی که به‌منظور بررسی راهکارهای عملی برای بهبود پروسهٔ امور مهاجرت و ویزا برای ایرانیان، تشکیل شده بود شرکت کردند. افراد مدعو، از جمله کسانی بودند که اغلب در زمینهٔ اسپانسرشیپی برای افراد خانواده به‌منظور مهاجرت یا صرفاً دعوت از آنان برای اقامت موقت (ویزای گردشگری)، با مشکلات گوناگونی مواجه شده بودند، اما پس از مراجعه به دفتر جاناتان ویلکینسون و پیگیری‌های این دفتر، مشکلاتشان برطرف شده است.
در ابتدا جاناتان ویلکینسون طی صحبت کوتاهی، اشاره کرد که حوزهٔ وی پس از تورنتو، بزرگ‌ترین حوزه‌ای است که جمعیت ایرانی مهاجر را در خود جای داده؛ جمعیتی که از نرخ رشد بالایی نیز برخوردارست. وی گفت که یکی از کارهای او آن است که مشکلات شهروندی و ویزا و امثالهم را حل کند. ویلکینسون گفت: «من به‌دنبال راه حلی عملی برای مشکلات ایرانیان در ارتباط با امور مهاجرت و ویزا هستم. می‌خواهیم راهی بیابیم تا در نبودِ خدمات سفارتخانهٔ کانادا در ایران، این پروسه هر چه راحت‌تر و سریع‌تر بشود. من در صحبت‌هایم با وزیر امور خارجه هم به این موضوع اشاره کرده‌ام.»
وی سپس با اشاره به حضور ویکتوریا روباثم (Victoria Rowbotham)، دستیار دفتری خود، و معرفی سارا و غزل، دو جوان ایرانی که داوطلبانه در این کارگاه حضور یافته بودند تا علاوه بر چیدن هفت‌سین کوچکی در آنجا، در صورت لزوم به‌عنوان مترجم کمک کنند، ادامهٔ کار را به ویکتوریا سپرد.
ویکتوریا، روند کار کارگاه را توضیح داد و گفت که قدم اول مشخص کردن مشکلات است. بنابراین از افراد شرکت‌کننده در کارگاه خواست تا پس از معرفی خود، مشکلاتی را که تاکنون در ارتباط با امور مهاجرت مواجه بوده‌اند، شرح دهند. سپس کارگاه به چند گروه ۴ نفره تقسیم خواهد شد و گروه‌ها سعی خواهند کرد ضمن بحث و گفت‌وگو، راه‌حل‌هایی عملی را برای تسریع پروسهٔ اسپانسرشیپی و صدور ویزا، ارائه بدهند. نهایتاً در پایان کارگاه با بررسی راه‌حل‌های پیشنهادی، پیشنهادات برتر انتخاب می‌شود و جاناتان آن‌ها را در مجلس مطرح خواهد کرد.
ابتدا افراد شرکت‌کننده تجربه‌های خود را مطرح کردند که خلاصه‌ای از آن، بدون ذکر نام افراد، به این شرح است:
- بعد از ۱۳ سال زندگی در کانادا، من و همسرم تصمیم گرفتیم خانوادهٔ خواهرم را دعوت کنیم. فکر می‌کردیم همه‌چیز خوب است؛ یعنی جاافتادن کار و زندگی ما در اینجا و واجد شرایط بودن خانوادهٔ خواهرم در ایران، اما در نهایت تعجب رد شدند. جالب است بدانید یکی از دوستان ما که تنها ۲ سال است اینجا هستند و کار هم ندارند – البته خانوادهٔ متمولی‌اند – پدر و مادر و خانوادهٔ خواهرشان را دعوت کردند و همه‌شان ویزا گرفتند. البته ما پیگیر شدیم و بعد از ۶ ماه مکاتبه با آنکارا و با کمک جاناتان و ویکتوریا، گفتند دوباره بررسی می‌کنند و بالاخره ویزا را دادند. یکی از مشکلات ما در آنکارا این است که در آنجا با ایرانی‌ها رفتار خوبی ندارند.
- ما برای دعوت پسرمان و خانمش مشکل داشتیم که البته با کمک شما حل شد. الان هم خواهرزاده‌ام و همسرش مدت‌هاست که منتظر ویزایشان‌اند.
- من هرگز در ایران زندگی نکرده‌ام ولی با مشکلات اسپانسرشیپی آشنا هستم. برادر همسرم با وجود وضعیت مالی خوب رد شد و جالب اینکه در جواب ارسالی از سفارت، یکی از دلایل عدم پذیرش ایشان «نداشتنِ وضعیت مالی خوب» ذکر شده بود.
- مشکل اصلی عدم گفت‌وگو بین دو کشور است. هر چند خوشبختانه مشکل ما با کمک شما حل شد.
- حدود سپتامبر-اکتبر سال قبل برای همسرم اقدام کردم. هر چه دنبال می‌کردیم تا بدانیم فایلمان در چه مرحله‌ای است، جوابی نمی‌دادند تا اینکه با دفتر شما تماس گرفتیم و پیگیری‌های شما باعث شد که طی دوهفته کار همسرم درست بشود و ویزایش را دریافت کند.
- حدود ۱۹ سال است که اینجا هستم. من مهندس‌ام و پدرو مادرم را اسپانسر شده و به اینجا آورده‌ام. پروسهٔ پدر و مادرم چند سال طول کشید و در نهایت با کمک شما حل شد. در حالی‌که دوستم که اهل یکی از کشورهای اروپایی‌ست، همین کار را انجام داد و شش ماه بیشتر طول نکشید که کار پدر و مادرش درست شد.
پس از آن کارگاه به گروه‌های چهارنفره تقسیم شد. بحث هر گروه روی این موضوع متمرکز بود که بهترین راه حل برای بهبود و تسریع پروسهٔ درخواست‌های ویزا و اسپانسرشیپی چه می‌تواند باشد. بررسی پیشنهادات مطرح‌شده در خلاصه‌ای که پیرو برگزاری این کارگاه، از دفتر جاناتان ویلکینسون دریافت نموده‌ایم، چنین شرح داده شده است:
دولت کانادا سفارت خود در ایران را در سپتامبر ۲۰۱۲ در زمانی که دولت محافظه‌کار بر سر قدرت بود، بست. دولت فعلی کانادا تلاش می‌کند روابط دیپلماتیک مثبت‌تری با ایران برقرار کند، هرچند مشکل پیچیده است. خدمات مهاجرت و ویزا برای ایرانیانِ شهروندِ کانادا از طریق سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های کانادا در دیگر کشورها – اغلب سفارت کانادا در آنکارای ترکیه – انجام می‌گیرد.
جاناتان ویلکینسون، نمایندهٔ مجلس عوام کانادا از حوزهٔ نورث ونکوور، به‌طور جدی با جامعهٔ ایرانی-کانادایی در زمینهٔ مشکلات گوناگون از جمله چالشهای مرتبط با امور مهاجرت، گفت‌وگو و همکاری دارد. دفتر آقای ویلکینسون جهت بررسی پرونده‌های ایرانی-کانادایی‌های حوزهٔ خود، حمایت‌های لازم را به‌عمل می‌آورد.
چالشهای متقاضیان ویزا از ایران
شرکت‌کنندگان در این کارگاه، تجارب شخصی خود و خانواده‌هایشان را بازگو کردند که می‌توان به این ترتیب دسته‌بندی کرد:
- شفافیت و هماهنگی
- قانون نوشته‌ای وجود ندارد که آفیسرها از آن تبعیت کنند.
- آفیسرها قدرت تصمیم‌گیری و اختیار بیش‌ازحدی دارند. تصمیم‌گیری‌ها تصادفی و شانسی و اغلب نامنصفانه به‌نظر می‌رسد.
- مدت زمان پروسه غیریکنواخت، متناقض و بدون توضیح است.
- عدم شفافیت «ضوابط تاریخچهٔ سفرهای قبلی» از طرف وزارت مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا؛ به‌نظر می‌رسد که این ضوابط در واقع به‌مفهوم سفر به آمریکای شمالی و اروپاست و سفر به خاورمیانه، آفریقا و آسیا به‌حساب نمی‌آید.
- مکاتبات
- عدم ارتباط و گفت‌وگو میان سفارت کانادا در آنکارا و متقاضیان؛ و میان سفارت کانادا در آنکارا و وزارت مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا در اتاوا
- سفارت کانادا در آنکارا تنها ایمیل‌هایی اتوماتیک و استاندارد با حداقل اطلاعات ارسال می‌کند و به متقاضیان اطلاع نمی‌دهد که پرونده‌شان در چه مرحله‌ای‌ست یا چه مدت طول خواهد کشید تا به پایان برسد.
- زمان سفر و هزینه‌ها
- اطلاعات تکمیلی دربارهٔ جزئیات این بند متعاقباً ارسال خواهد شد.
- تحویل مدارک
- بلاتکلیفی، عدم اطمینان و تأخیر در ارسال مدارک به آنکارا یا سفارتخانه‌های دیگر خارج از ایران؛ عدم امکان پیگیری مدارک ارسالی
- استفاده از خدمات پست سریع که هزینه‌بر است و در عین حال همراه با نگرانی از گم شدنِ مدارک و عدم حفاظت اطلاعات شخصی، در مقایسه با تحویل مدارک به سفارت توسط متقاضی.
- امکانات محدود آنلاین
- امکان تحویل آنلاینِ مدارک برای ویزای اقامت موقت یا توریستی خوب است، اما سفر به آنکارا همچنان برای آزمایشات بیومتریک ضروری است.
- نبودِ گزینه‌های آنلاین برای درخواست اسپانسرشیپی اقامت دائم
راه‌حل‌های پیشنهادی
طی گفت‌وگو میان شرکت‌کنندگان در کارگاه، ایده‌ها و راه‌حل‌های جالبی ساخته و پرداخته شد. در مجموع، دو نوع راه حل وجود داشت: راه‌حل‌هایی که انجام خدمات را مستقیماً و در تهران مورد بحث قرار می‌داد و راه‌حل‌هایی که بهبود پروسهٔ فعلی در آنکارا را مد نظر داشت. شرکت‌کنندگان در کارگاه قویاً ترجیح می‌دادند که این خدمات در تهران قابل ارائه باشد.
راه‌حل‌های پیشنهادی در این چهار دسته خلاصه می‌شد:
۱- برقراری مرکز درخواست ویزای کانادا از طریق وی‌اف‌اس گلوبال (VFS Global)
وی‌اف‌اس گلوبال بزرگ‌ترین شرکت خدماتی تخصصی برای دولت‌ها و ارتباطات سیاسی در سراسر دنیاست. این شرکت امور اداری و غیرقضایی مربوط به ویزا، گذرنامه، احراز هویت و دیگر خدمات مورد نظر دولت‌ها را انجام می‌دهد تا آن‌ها بتوانند روی امور مهم‌تر خود تمرکز کنند. وی‌اف‌اس بیش از ۲۵۰۰ مرکز در ۱۳۷ کشور دارد.
در حال حاضر، دولت کانادا برای ادارهٔ مرکز درخواست ویزا (Visa Application Centres – VACs) در بیش از ۱۰۰ کشور در سراسر دنیا، از جمله یک مرکز در آنکارا، با وی‌اف‌اس قرارداد دارد. وقتی ایرانیان برای خدمات ویزای کانادا به آنکارا سفر می‌کنند، در آنجا برای تحویل مدارک و آزمایشات بیومتریک با ادارهٔ وی‌اف‌اس سر و کار دارند.
وی‌اف‌اس با قراردادهایی که با دولت‌های مختلف از جمله بریتانیا، فرانسه، نروژ، ایتالیا، هلند، یونان و استرالیا در ایران دارد، حضورش در این کشور قوی است و بنابراین موقعیت بسیار خوبی دارد تا این خدمات را به دولت کانادا نیز مستقیماً ارائه بدهد.
۲- انجام خدمات مرکز درخواست ویزای کانادا در تهران از طریق سفارتخانهٔ کشور دیگری
همان‌طور که بالاتر اشاره شد، کشورهای بسیاری هستند که در تهران سفارتخانه دارند و کانادا با آن‌ها روابط سیاسی قوی و مثبتی دارد. کانادا می‌تواند با یکی از این کشورها توافق‌نامه‌ای برای ارائهٔ خدمات ویزای سفر و اسپانسرشیپی خانواده به متقاضیان ایرانی، امضا نماید.
دست کم، در صورتی‌که سفارتخانهٔ آن کشور بتواند امکان تحویل مدارک و ارسال آن‌ها را به سفارتخانهٔ کانادا در آنکارا به‌طور مطمئن‌تر و مؤثرتری فراهم آورد، به‌طور قابل ملاحظه‌ای موجب بهبود این پروسه خواهد شد.
۳- تأسیس واحد جدید جداگانه در سفارتخانهٔ کانادا در آنکارا برای متقاضیان ایرانی
سفارتخانهٔ کانادا در آنکارا، در حال حاضر تعداد بسیار زیادی تقاضا را در سراسر ترکیه از جمله تقاضاهای پناهنده‌هایی که موقتاً ساکن ترکیه‌اند، انجام می‌دهد.
متقاضیان از ایران می‌توانند توسط گروهی اختصاصی از کارکنان با اطلاعات و تجربه دربارهٔ شهروندان ایرانی، به‌طور مؤثرتر و کارآمدتری مدیریت شوند. چنین تغییری می‌تواند موجب بهبود در این زمینه‌ها شود:
- مکاتبات به‌موقع و کیفی با متقاضیان (حضوری، با ایمیل یا با تلفن)
- شفافیت بیشتر در زمینهٔ مراحل تقاضا، زمان پروسه و منطق تصمیم‌گیری‌ها (آفیسرها)
- درک و احترام متقابل بیشتر میان کارکنان سفارتخانه و متقاضیان ایرانی
۴- بهبود پروسه در سفارتخانهٔ کانادا در آنکارا
چک‌لیست برای افزایش روشنی، شفافیت و عدالت:
- سفارتخانه در آنکارا بایستی چک‌لیست روشنی از سؤالات و ملاک و معیارهایی که تصمیمات بر اساس آن‌ها گرفته می‌شود، ارائه دهد.
- این چک‌لیست ارائه‌شده به متقاضیان می‌تواند به‌عنوان مرجع مکاتبات برای درخواست‌ها و تصمیمات بعدی استفاده شود.
- درست است که وزارت مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا راهنمایی‌های عمومی و چک‌لیست مدارک برای تقاضاهای ویزای موقت را به‌صورت آنلاین ارائه می‌دهد، اما ممکن است جزئیات لازم برای منطقه‌ای خاص را پوشش ندهد، بنابراین چک‌لیست ارائه‌شده در سفارتخانه می‌تواند نقش تکمیلی داشته باشد.
- برای مثال: «تاریخچهٔ سفر» در بسیاری از نامه‌های ردِ درخواست ویزا به‌سادگی به‌عنوان یکی از معیارها ذکر شده است، حتی اگر متقاضی در خاورمیانه، آفریقا و آسیا سفر کرده باشد. اگر معیار «سفر به آمریکای شمالی و اروپا» است، این باید برای متقاضیان روشن‌تر بیان شود.
گواهی پلیس و بیومتریک:
- برای تقاضاهای اسپانسرشیپی اقامت دائم، ایرانیان موظف‌اند «برگهٔ عدم سوء پیشینه» تهیه کنند. برای این کار، متقاضیان در ایران به یکی از مراکز پلیس+۱۰ مراجعه می‌کنند.
- این گواهی‌نامه‌ها شامل انگشت‌نگاری است و به سفارتخانه در آنکارا تحویل داده می‌شوند.
افزایش امکانات آنلاین:
- در حال حاضر، تنها درخواست ویزای اقامت موقت (برای گردشگری، تحصیل و کار) می‌تواند آنلاین تحویل داده شود.
- امکانِ تحویل آنلاینِ مدارک اسپانسرشیپی اقامت دائم پروسه را بهبود خواهد بخشید، حتی اگر بخش‌هایی از این پروسه بتواند آنلاین انجام شود.
- علاوه بر تحویل آنلاینِ مدارک، انجام مصاحبه‌های آنلاین هم می‌تواند این پروسه را مؤثرتر و کارآمدتر نماید و همچنین زمان و هزینهٔ سفر برای مصاحبهٔ رودررو صرفه‌جویی شود.
ضمن سپاسگزاری از آقای ویلکینسون، نمایندهٔ مجلس عوام کانادا برای حوزهٔ نورث ونکوور، برای این گام مثبت، امیدواریم برگزاری این کارگاه و بررسی پیشنهادات و طرح آن در مجلس، نتیجه‌بخش باشد و هم‌وطنان ما در کانادا و خانواده‌هایشان در ایران وقت و هزینهٔ هر چه کمتری برای پروسهٔ مورد بحث صرف کنند و بتوانند مانند شهروندان بسیاری از کشورهای دیگر، با اعتماد به نفس و اطمینان خاطر بیشتری این پروسه‌ها را طی کنند.
در صورت دریافت اطلاعات تکمیلی از دفتر آقای ویلکینسون، قطعاً شما خوانندگان عزیز را در جریان خواهیم گذاشت.