قسمت قبلی این مطلب را در اینجا بخوانید
دکتر محرم آقازاده – ونکوور
اشاره
در فرهنگ لغت فارسی عمید، پس‌انداز این طور تعریف شده است: پس‌افکند، پس‌افکنده، اندوخته، ذخیره، پولی که از صرفه‌جویی در هزینه برای روز مبادا ذخیره کنند. به‌نظر آدام اسمیت، عاملی که ما را به پس‌انداز وادار می‌کند، همان خواهش نفس ما به بهزیستی و تمایل به بهترساختن وضع مادی ماست که از گهواره تا گور با ما همراه است. پس‌انداز در واقع «درآمد خرج‌نشده یا مصرف معوق است.» یعنی میزانی از درآمد که ما آن را خرج نمی‌کنیم یا اموالی که برای مصرف بعد از این کنار می‌گذاریم.
موضوع دیگری که حائز اهمیت است، سرمایه‌گذاری است. در اینجا منظور از سرمایه‌گذاری، نهادن پول یا به‌جریان‌انداختن مقدار معینی از پول در جایی است که پیامد آن کسب سود یا درآمد باشد.
بخشی از یادگیری مربوط به مدیریت پولی دربرگیرندۀ فهم و آگاهی از پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است. ارزش پس‌اندازها با توجه به نحوهٔ مدیریت پولی یا نحوهٔ سرمایه‌گذاری، امکان دارد تقلیل یابد یا افرایش پیدا کند.
خارج‌کردن پول از حساب بانکی و به‌جریان‌انداختن آن در جایی دیگر که بتواند ایجاد سود کند، کودکان را با دنیای جدیدی آشنا می‌‌سازد. وقتی کودکان در سال‌های اولیهٔ زندگی با پس‌اندازکردن و سرمایه‌گذاری مأنوس می‌شوند، در بزرگسالی با پس‌انداز و سرمایه‌گذاری برای دورهٔ پیری و بازنشستگی به‌راحتی کنار می‌آیند.
حائز اهمیت است که کودکان بدانند چگونه می‌توانند سبب رشد پول خود شوند. در عین حال، دانستن این موضوع که همهٔ سرمایه‌گذاری‌ها موفق نیستند و امکان شکست دارند نیز برای کودکان حائز اهمیت است.
در این درس، تلاش می‌شود کودکان با چگونگی رشد پول از طریق پس‌انداز و سرمایه‌گذاری آشنا شوند. همچنین، در این درس، مفاهیم خطرپذیری مالی (ریسک‌پذیری مالی) و نرخ بازگشت سود سرمایه‌گذاری معرفی می‌شود.
اهداف عینی درس
- آشنا شدن با روش‌هایی که زمینهٔ رشد پولی را فراهم می‌سازند
- کاربرد مفاهیم ساده ریاضیاتی برای محاسبهٔ ارزش پول در آینده
- درک مفهوم خطر سرمایه‌گذاری
فعالیت‌هایی برای دانش‌آموز
در زیر چند نوع فعالیت معرفی می‌شود که متناسب با سن فرزندانتان می‌توانید آن‌ها را مورد استفاده قرار دهید یا آنکه خودتان بر اساس فعالیت‌های معرفی‌شده، فعالیت دیگری را برای فرزند یا فرزندانتان در نظر بگیرید.
فعالیت ۱- طرز بازکردن حساب بانکی و تحقیق دربارهٔ سپرده‌گذاری
جریان حساب بازکردن در همهٔ بانک‌ها تا حدودی به هم شبیه‌اند. در برخی بانک‌ها، فرایند حساب بازکردن طولانی و در برخی کوتاه است. برای آنکه فرزندتان را با این فرایند آشنا کنید و اهمیت داشتنِ حساب بانکی را نشان دهید، به وب‌سایت بانکی که قرار است حساب باز کنید مراجعه کنید. از فرزندتان بخواهید شما را در این فرایند همراهی کند. هم‌زمان که با هم فرایند حساب بازکردن را پیش می‌برید، برخی مفاهیم اساسی را به او معرفی کنید. آموختن برخی مفاهیمی که در زیر آمده، حائز اهمیت است:
- حساب پس‌انداز: حسابی است که شخص برای مدتی در نزد بانک در ازای پرداخت پولی، باز می‌کند. بازکردن حساب در نزد بانک در برخی بانک‌ها رایگان و در برخی دیگر با دریافت هزینه است.
- حساب کوتاه‌مدت: به حسابی اطلاق می‌گردد که مشتری به بانک حق وکالت با توکیل می‌دهد تا سپردهٔ وی را طبق قانون عملیات بانکی به‌طور مشاع به‌کار گرفته و منافع حاصله را مطابق آیین‌نامه و مقررات مربوطه با داشتن حق مصالحه بین بانک و سپرده‌گذار به تناسب مبلغ و مدت پس از کسر حق‌الوکاله پرداخت نماید.
- حساب بلندمدت: اشخاصی که به سن قانونی رسیده باشند، می‌توانند به‌نام خود یا کسانی که تحت ولایت، وصایت یا قیومیت آنان باشند، این نوع حساب را افتتاح کنند.
- حساب جاری: به گونه‌ای از حساب قرض‌الحسنه یا حتی سپردهٔ بانکی گفته می‌شود که صاحب آن می‌تواند با استفاده از چک و به‌وسیلهٔ خودش یا سایرین از آن برداشت کند.
- سود سپرده‌گذاری: وقتی شما پولی را در بانک به امانت می‌گذارید، به این عمل سپرده‌گذاری گفته می‌شود. بانک سودی را بابت این پول شما به‌صورت ماهانه پرداخت می‌کند. به این سود پرداختی، سود سپرده‌گذاری گفته می‌شود.
رویال‌بانک کانادا (Royal Bank of Canada) حسابی برای کودکان و نوجوانان و جوانان دارد که با نام RBC Leo’s Young Savers معرفی می‌شود. یکی از اهداف این حساب، آموزش سواد مالی به گروه مخاطب خودش است. از طریق بازکردن حساب و یاددادن پس‌انداز به کودکان، آنان را می‌توان برای داشتن آیندهٔ مالی روشن‌تر آماده کرد. در ادامه، ویژگی‌ها و مزایای RBC Leo’s Young Savers آمده است.
حساب RBC Leo’s Young Savers
ویژگی‌ها
- برای سنین نوزادی (از تولد) تا ۱۷ سالگی طراحی شده است.
- مقدار پول مورد نیاز برای افتتاح حساب ۱۰۰ دلار است. مقدار پول مورد نیاز برای افتتاح حساب برای کسانی که عضو طرح مدیریان خردسال RBC هستند، ۲۰ دلار است.
- برای این حساب، هزینه (شارژ) ماهانه منظور نمی‌شود.
- تراکنش از طریق شعبهٔ بانک رایگان و نامحدود است.
- تراکنش با دستگاه ATM بانک RBC رایگان است.
- تراکنش برای انواع خرید رایگان است.
- نرخ بهره بانکی حداکثر است.
- صورت‌حساب فصلی به‌صورت چاپ‌شده و رایگان است.
- دسترسی به NetBank, Tellerphone Banking و FasDeposit رایگان است.
مزایا
- مشاورهٔ رایگان برنامه‌ریزی مالی
- امکانِ دسترسی والدین به حساب فرزندانشان و افزودن پول هفتگی به آن حساب
- امکانِ واریزنمودن پول به مناسبت‌های خاص، نظیر تولد، عیدی، هدیهٔ سال نو (کریسمس) به حساب دارندهٔ حساب برای دوستان و اعضای خانواده
- نبودِ سقف معینی برای داشتنِ پول در حساب
- دسترسی به دستگاه‌های خودپرداز RBC و سایر خودپرداز‌ها و پایانه‌های پرداخت، نظیر LINX، Maestro یا Cirrus
- امکان عضویت در باشگاه Leo’s Young Savers Club
فعالیت ۲- سود سپرده‌گذاری
آیا با سود سپرده‌گذاری آشنائید؟ اگر جواب مثبت است، بر اساس تجربهٔ خود و با استفاده از جدول داده‌شده در اینجا منظور از سود سپرده‌گذاری را به فرزندتان بیاموزید. به‌طور مختصر، منظور از سود سپرده‌گذاری، سودی است که بانک به پولی که شما به‌مثابهٔ پس‌انداز یا سپرده به آن داده‌اید، به شما می‌دهد. برخی، سود سپردهٔ خود را از بانک دریافت نمی‌کنند. آنان ترجیح می‌دهند هم به اصل پول و هم به سود آن، سود تعلق بگیرد. به این حالت، سود سپردهٔ ترکیبی گفته می‌شود. اگر فرد فقط برای اصل سپرده خود سود دریافت کند، به آن سود، سود سپردهٔ اصلِ پول (Principal interest) گفته می‌شود. برای تفهیمِ سود سپرده‌گذاری به فرزندتان، می‌توانید از جدول زیر استفاده کنید.
هر اندازه پول زمان بیشتری در بانک بخوابد، سود سپردهٔ بیشتری به آن تعلق می‌گیرد. به پولی که از سپردن، پس‌انداز یا خواباندن پول در بانک به‌دست می‌آید، سود سپرده یا سود بانکی می‌گویند. هر اندازه نرخ سپرده بالا باشد، به‌همان اندازه میزان پول بیشتری عاید شخص می‌شود. جدول زیر را پر کنید. برای راحت‌ترشدن انجامِ محاسبات، فرض کنید پولی که فرزندتان سپرده‌گذاری می‌کند ۱۰ دلار است. به فرزندتان کمک کنید بر اساس انواع نرخ‌های سود سپرده، میزان پولی را که به‌دست می‌آورد، حساب کند.
آزمون
جواب درست هر سؤال را با گذاشتن علامت (√) مشخص کنید.
۱- گذاشتن پول در سپردهٔ بانکی سبب افزایش پول می‌شود.
√ آری خیر
۲- هر اندازه پول در حساب پس‌انداز بیشتر بماند، به همان میزان افزایش بیشتر پول می‌شود.
√ آری خیر
۳- حساب‌های پس‌انداز مختلف سود پول متفاوتی پرداخت می‌کنند.
√ آری خیر
۴- به حساب پس‌انداز بلندمدت سود بانکی بیشتری تعلق می‌گیرد.
√ آری خیر
۵- کدام‌یک از موارد اشاره‌شده در زیر سبب افزایش ارزش پول در بازار بورس می‌شود؟
√ الف. افزایش ارزش هر سهم از سهام خریداری‌شده
ب. عدهٔ خریداران سهام
پ. صاحبان سهام
ت. هر سه مورد الف، ب و پ
۶- کدام گزینهٔ زیر راه مناسبی برای پیداکردن اطلاعات مربوط به افزایش ارزش پول نیست؟
الف. گزارش‌های بانکی
ب. روزنامه‌های اقتصادی
√ پ. کتاب راهنمای آشپزی
ت. اینترنت
۷- بهترین راه افزایش رشد پول،
√ الف. سرمایه‌گذاری‌های مختلف است.
ب. نگهداشتن پول در کُمد خانه است.
پ. قرض‌دادن پول به دوستان است.
ت. خرید لباس‌های نو است.