دکتر مهسا فرشچی – ونکوور
در اکثر موارد خشکی دهان ناشی از عملکرد غدد بزاقی است. وقتی که غدد بزاقی به‌میزان کم، بزاق ترشح کنند، یا اصلاً ترشح نکنند، موجب خشکی دهان می‌شود. خشکی دهان دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد.
اهمیت بزاق دهان
بزاق به مرطوب نگه‌داشتن دهان، محافظت دندان‌ها از پوسیدگی، پیشگیری از بیماری‌های لثه و التیام زخم‌های دهانی کمک می‌کند وهمچنین مانع از عفونت دهان توسط باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌شود. آنزیم‌های بزاق، مانع خشکی دهان می‌شوند و نقش مهمی در تکلم، حس چشایی، جویدن و بلعیدن غذا دارند.
علائم خشکی دهان
این علائم می‌تواند شامل این موارد باشد:
خشکی زبان و گلو، احساس تشنگی مکرر، ایجاد زخم یا شکاف در گوشهٔ دهان، لب‌های خشک و ترک‌خورده، بوی بد دهان، مشکل در صحبت‌کردن و بلع غذا، گلودرد، تغییر حس طعم غذا، عفونت قارچی در دهان (برفک دهان)، افزایش پلاک میکروبی و بیماری پوسیدگی دندان و لثه.
عوامل خشکی دهان
- تأثیرات جانبی ناشی از مصرف بعضی داروها: برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی، آرام‌بخش، ضد درد و ضد حساسیت می‌توانند باعث خشکی دهان شوند.
- عوارض ناشی از برخی بیماری‌ها و عفونت‌ها می‌توانند باعث خشکی دهان شوند، مانند: بیماری‌هایی ایدز، دیابت، بیماری‌های اعصاب و برخی دیگر از بیماری‌ها.
- کم‌شدن آب بدن: کم‌آبی بدن اتفاقی شایع مخصوصاً در روزهای گرم و پرتحرک است. در این روزها، اگر احساس کردید دهانتان خشک شده است، آن علامت را جدی بگیرید و مقدار زیادی آب بنوشید تا مایعات ازدست‌رفته را جبران کنید. شرایط دیگری هم مثل تب، تعریق بیش‌ازحد، استفراغ و اسهال ممکن است به کاهش آب بدن منجر شود و باعث خشکی دهان گردد.
- آسیب اعصاب: آسیب به اعصاب در نواحی سر و گردن می‌تواند یکی از علل خشکی دهان باشد.
- عوارض جانبی برخی درمان‌های خاص: رادیوتراپی و شیمی‌درمانی برای بعضی از سرطان‌ها می‌تواند باعث تخریب غدد بزاقی شود.
- سبک زندگی: سیگار می‌تواند بر حجم بزاق ترشح‌شده تأثیر گذارد و خشکی دهان را تشدید کند. تنفس‌کردن زیاد با دهان باز نیز می‌تواند نتایج مشابه به‌همراه داشته باشد.
- اضطراب و استرس
راهکارهایی برای مقابله با خشکی دهان
- نوشیدن روزانه حداقل هشت لیوان مایعات
- مصرف‌نکردن ادویه‌‌‌جات و غذاهای شور
- به حداقل‌رساندن مصرفِ چای، قهوه و الکل: چای و قهوه باعث زیاد‌شدن ادرار، و در نتیجه ازدست‌رفتن بیشتر آب بدن و خشکی دهان می‌شوند.
- استفاده از دهان‌شویه‌های بدون الکل
- خودداری‌کردن از کشیدن سیگار
- مصرف داروهایی که باعث افزایش ترشحات بزاق می‌شوند: این داروها باید تحت نظر دندان‌پزشک یا پزشک مصرف شود.
توصیه
خشکی دهان یک نشانه است؛ نه یک بیماری. کمبود بزاق در دهان برای دندان‌ها بسیار مضر است. اگر خشکی دهان دارید، بهتر است دربارهٔ آن با دندان‌پزشک و پزشک متخصص صحبت کنید تا با بررسی وضعیت شما، علت خشکی دهان مشخص و درمان مناسب آغاز شود. مسواک‌زدن و نخ دندان به‌طور مرتب بعد از غذا می‌تواند به‌مقدار زیادی از پوسیدگی دندان‌ها در افرادی که خشکی دهان دارند، جلوگیری کند.