دکتر امیر بهکیش، بازرس فنی ساختمان – ونکوور
کشور کانادا دارای معادن عظیم آزبست در دو استان کبک و آلبرتاست. تا آنجا که حتی شهری در کبک به نام Asbestos نام‌گذاری شده است. آزبست تولیدی در کانادا از مرغوب‌ترین آزبست‌های دنیا است و صادرات آزبست، سالانه ارزآوری زیادی برای کشور کانادا به ارمغان می‌آورد. ولی واقعیت تلخ در مورد این مادهٔ معدنی این است که در معرض آزبست بودن می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی افراد به‌دنبال داشته باشد.
آزبست چیست؟
آزبست یک سیلیکات معدنی با فرمول پایهٔ Mg3(Si2O5)(OH)4 است و از معادن در ترکیب با سایر مواد و املاح قابل استخراج است. عموماً به رنگ‌های سفید، زرد، سبز یا قرمز دیده می‌شود و دارای مقاومت مکانیکی متوسط است.
قیمت مناسب، مقاومت و عایق‌بودن آزبست درمقابل آتش، انتقال حرارت، جریان الکتریسته، مواد شیمیایی و صدا، آن‌را به مادهٔ بسیار مناسب و پرمصرفی در صنعت ساختمان مبدل ساخته است و در دهه‌های گذشته به‌میزان زیادی در ساختمان‌ها با کاربری‌های گوناگون در آمریکای شمالی به‌کار می‌رفته است.
متأسفانه استفاده از آزبست هنوز در بسیاری از کشورها از جمله ایران قانونی بوده و رواج کامل دارد.
تاریخچهٔ مصرف آزبست در صنعت ساختمان
نشانه‌های کاربرد آزبست در خانه‌های مسکونی باستانی در روم باستان و بین‌النهرین یافت شده است.
از اوایل قرن ۱۹ میلادی با شروع بهره‌برداری صنعتی از معادن، پای آزبست به‌صورت گسترده به بازار مصالح ساختمانی باز شد و در دهه‌های ۶۰–۴۰ به اوج خود رسید. اندک‌اندک از دههٔ ۶۰ میلادی پزشکان شروع به ثبت نشانه‌های بیماری‌های صعب‌العلاج و مرگ‌بار در کارگران این صنعت کردند. از سال ۱۹۸۷ تولید، واردات و استفاده از مصالح ساختمانی آزبستی در ایالت متحدهٔ آمریکا ممنوع شد و این محدودیت در کشور کانادا با چند سال تأخیر از سال ۱۹۹۱ اعمال شد.
آیا در خانه خود آزبست دارید؟
اگر تاریخ ساخت خانهٔ شما قبل از سال ۱۹۹۱ می‌باشد، احتمال وجود آزبست در مصالح ساختمانی خانه‌تان وجود دارد. متأسفانه به‌دلیل اینکه در آن سال‌ها مصالح ساختمانی حاوی آزبست از انبارها و فروشگاه‌ها جمع‌آوری نشده بود، گزارشاتی مبنی بر وجود آزبست در ساختمان‌های تا سال ۱۹۹۵ نیز وجود دارد.
شناسایی آزبست در خانه
متأسفانه آزبست را نمی‌توان از روی شکل، بافت، رنگ، بو و مزه شناسایی کرد. تنها با مشاهدهٔ مستقیم الیاف آزبست زیر میکروسکوپ در آزمایشگاه می‌توان به وجود و میزان آزبست در محصول اطمینان حاصل نمود.
بازرسان با تکیه بر تجربهٔ خود و فقط با رؤیت می‌توانند مواد و مصالحی را که بیشتر احتمال وجود آزبست در آن‌ها می‌رود تا حدودی شناسایی و معرفی کنند.
احتمال آلودگی آزبست در عایق حرارتی زیرشیروانی‌ها، تایل‌ها و پانل‌های سیمانی سقف‌ها و نما، درای‌وال‌ها (drywalls)، کانال‌های هوا و کفپوش‌های وینیلی (vinyl floorings) بیشتر از نقاط دیگر است.
خطر جدی است
برای افراد و کارگرانی که در معرض ذرات معلق ناشی از آزبست در هوای تنفسی خود بوده‌اند، بیماری‌های زیر گزارش شده است:
۱– سرطان ریه Lung cancer
۲– مزوتلیوما Mesothelioma
۳– آزبستوسیس Asbestosis
رهایی از آلودگی به آزبست
به‌منظور حفاظت از جان و سلامت کارگران، طبق قانون بریتیش کلمبیا در صورتی که شما قصد انجام هرگونه ساخت‌وساز یا تعمیرات داشته باشید، نیاز دارید مواد زیان‌آور را بازرسی و در صورت شناسایی و وجود این مواد، آن‌ها را معدوم کنید. به‌منظور کنترل انتشار آلودگی، این کار عموماً توسط شرکت‌های دارای صلاحیت و تحت شرایط خاص و کنترل‌شده صورت می‌پذیرد.
سرپیچی از این کار جریمه‌های بسیار سنگین برای مالکان در پی دارد.