تلاش‌های مردم دو شهر کوچک برای حفظ این نماد صلح منحصربه‌فرد در مرز آمریکا و کانادا
هومن کبیری پرویزی – ونکوور
در مطلب «آیا می‌دانستید؟» شمارهٔ ۲۳۰ مجله، مورخ ۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۵، نگاهی داشتیم به یکی از مرزهای غیرعادی بین دو کشور همسایهٔ کانادا و آمریکا یعنی مرز بین دو شهر کوچک استنستید در استان کبکِ کانادا و دربی لاین در ایالت ورمانت آمریکا. در بخشی از آن مطلب به کتابخانه و سالن اپرای هاسکل که در مرز این دو شهر واقع شده و سرنوشت نامعلوم آن بعد از کدورت‌های اخیر بین آمریکا و کانادا، اشاره شد.
حالا و با گذشت کمی بیش از ۲ ماه از آغاز به‌کار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای بار دوم، سردی روابط دو کشور به این کتابخانه رسیده است. مقامات مرزبانی آمریکا از روز ۲۴ مارس ۲۰۲۵ دسترسی کانادایی‌ها را به ورودی اصلی کتابخانه و سالن اپرای هاسکل محدود کرده‌اند و با این کار، توافقی با قدمت بیش از یک سده را زیر پا گذاشته‌اند. برای توضیح بیشتر لازم است کمی به پیشینهٔ این بنای منحصربه‌فرد در جهان بپردازیم.
کتابخانه و سالن اپرای هاسکل، عمارتی به‌سبک نئوکلاسیک است که بین مرز بین‌المللی راک‌آیلند در کبک کانادا و دربیلاین در ورمانت آمریکا قرار گرفته است. سالن اپرا در ۷ ژوئن ۱۹۰۴ آغاز به‌کار کرد و عمداً در مرز بین دو کشور ساخته شد. در دههٔ ۱۹۷۰، این عمارت به‌عنوان میراث ملی هر دو کشور اعلام شد.
کتابخانه دو آدرس مجزا دارد: آدرس اول خیابان کاسول در دربیلاین در ایالت ورمانت آمریکاست و آدرس دوم خیابان چرچ در شهرک استنستید در استان کبک کانادا. مجموعهٔ کتابخانه و سالن اپرا در شهرک استنستید واقع شده‌اند، اما ورودی اصلی مجموعه و اکثر صندلی‌های سالن اپرا در دربیلاین قرار گرفته‌اند. به‌همین دلیل است که گاهی به کتابخانهٔ هاسکل لقب «تنها کتابخانهٔ فاقد کتاب در ایالات متحده» و به سالن اپرا نیز لقب «تنها سالن اپرای فاقد صحنهٔ نمایش در ایالات متحده» داده می‌شود. هیچ ورودی‌ای از سمت مرز کانادا وجود ندارد، البته در خروج اضطراری در این قسمت تعبیه شده است. تا پیش از این همهٔ کارکنان و بازدیدکنندگان باید از ورودی واقع در خاک آمریکا برای دسترسی به ساختمان استفاده کنند. مراجعانی که از کانادا می‌خواستند وارد این مجموعه شوند اجازه داشتند بدون ارائهٔ گزارش به ادارهٔ گمرک به کتابخانه وارد شوند به‌شرطی که به‌محض ترک ساختمان به خاک کانادا برگردند.
خط سیاه‌رنگ قطوری از زیر صندلی‌های سالن اپرا رد می‌شود و به‌صورت اریب از مرکز سالن مطالعهٔ کودکانِ این کتابخانه عبور می‌کند که نشان‌دهندهٔ مرز بین دو کشور است. صحنهٔ نمایش و نیمی از صندلی‌ها در مرز کانادا قرار می‌گیرند و بقیهٔ سالن اپرا در خاک آمریکا واقع می‌شود. این ساختمان دو کدپستی و دو کد ناحیهٔ مخابراتی مختلف متعلق به دو کشور کانادا و آمریکا دارد. کتابخانه مجموعه‌ای از ۲۰ هزار جلد کتاب به زبان‌های انگلیسی و فرانسه را در خود جای داده است و هر هفته ۳۸ ساعت در دسترس عموم قرار می‌گیرد. این عمارت در هر دو کشور به‌عنوان مکانی تاریخی شناخته و ثبت شده است.
کتابخانه و سالن اپرای هاسکل هدیه‌ای است از سوی خانم مارتا استوارت هاسکل و پسرش کلنل هوراس استوارت هاسکل برای گرامیداشت والدین و همسر خانم هاسکل. خانوادهٔ هاسکل تمایل داشتند که هم کانادایی‌ها و هم آمریکایی‌ها به این مجموعه دسترسی داشته باشند و به‌همین دلیل تصمیم گرفتند مجموعه را در مرز دو کشور بنا کنند. ساخت بنا در سال ۱۹۰۱ آغاز شد، و سالن اپرا در سال ۱۹۰۴ و کتابخانه در سال ۱۹۰۵ آغاز به‌کار کردند.
سالن اپرا در طبقهٔ دوم واقع شده است و بر روی پردهٔ نمایش آن تصویری از شهر ونیز و چهار تصویر دیگر به‌قلم اروین لاموس نقاشی شده است. تزئینات گچی با فرشته‌های بال‌دار ساخته‌شده در بوستون، در سالن اپرا و بالکن دیده می‌شوند. خانوادهٔ هاسکل چند سال بعد این عمارت را به‌یاد خانم هاسکل، به دو شهر دربیلاین و راک‌آیلند (که اکنون بخشی از استنستید است) هدیه کردند. مجموعه از طریق هیئت امنایی متشکل از چهار آمریکایی و سه کانادایی اداره می‌شود.
در دورهٔ اول ریاست‌جمهوری و با ممنوعیت ورود اتباع تعدادی از کشورها ازجمله ایرانیان به خاک آمریکا، موقعیت ویژهٔ این کتابخانه، آن را به مکانی برای دیدار خانواده‌هایی که امکان دیدن عزیزانشان را نداشتند، بدل کرده بود. بسیاری از خانواده‌ها در دو سوی مرز به این کتابخانه می‌رفتند و چند ساعتی را با یکدیگر می‌گذراندند ولی با سخت‌گیری مقامات مرزبانی دو کشور تابلوهایی در کتابخانه نصب شد که به بازدیدکنندگان هشدار می‌داد برای دیدارهای خانوادگی به این کتابخانه نروند.
حالا این‌سخت‌گیری‌ها کتابخانه و سالن اپرای هاسکل را با چالش جدید مواجه کرده است. دیگر بازدیدکنندگان کانادایی نمی‌توانند بدون داشتن کارت کتابخانه از در اصلی ساختمان در آمریکا وارد آن شوند.
جودی استون، شهردار استنستید، در جریان کنفرانس خبری در نزدیکی محل ساختمان کتابخانه و سالن اپرای هاسکل گفت: «بیش از یک قرن است که توافقی برای اشتراک‌گذاری دسترسی به ساختمان برقرار شده است.» استون که در این منطقه بزرگ شده است، گفت که محدودیت‌ها روح همکاری فرامرزی را تضعیف می‌کند. ما از یک آب می‌نوشیم، ما یک شبکهٔ فاضلاب مشترک داریم. بدون مرزکشی، شما حتی نمی‌توانستید تصور کنید که ما دو جامعهٔ مجزاییم. به‌نظر من اعلام امروز [دولت آمریکا] بی‌معنی است.
پنی توماس، مقیم آمریکا، در حالی که اشک‌هایش را پاک می‌کرد، به خبرنگار سی‌بی‌سی گفت که کانادا یک متحد سرسخت بوده است و «لایق این نیست که با او این‌گونه رفتار شود.»
او که برای نشان‌دادن حمایتش به کنفرانس خبری شهرداری استنستید و کتابخانه و سالن اپرای هاسکل آمده بود، افزود: «کاری که ایالات متحده انجام می‌دهد، اشتباه است. من از نحوهٔ رفتار ایالات متحدهٔ آمریکا با کانادا خجالت می‌کشم. این [تصمیمی] غیرمنطقی است. این نامهربانی است.»
سیلوی بودرو، رئیس هیئت امنای کتابخانه، گفت که در اوایل این هفته یک افسر گشت مرزی ایالات متحده به او گفت که دسترسی مستقیم مراجعه‌کنندگان کانادایی به کتابخانه از خاک کانادا از ماه اکتبر بسته خواهد شد.
بودرو در مصاحبه‌ای با سی‌بی‌سی درحالی‌که تحت تأثیر این تحول ناخوشایند قرار گرفته و اشک می‌ریخت، گفت که غمگین، ناامید و حتی عصبانی است، اما تأکید کرد که: «ما از همهٔ این‌ها گذر خواهیم کرد.»
پس از آن بود که کتابخانه و سالن اپرای هاسکل تصمیم گرفت با همکاری شهرداری استنستید برای رفع این مشکل خروجی اضطراری سمت کانادا را به یک ورودی برای بازدیدکنندگان کانادایی تبدیل کند. آن‌ها کارزاری را برای جمع‌آوری کمک‌های مالی با هدف ۱۰۰٬۰۰۰ دلار به راه انداخته‌اند که ظرف مدت کوتاهی به مبلغ تعیین‌شده رسید و در زمان نگارش این سطور بیش از ۱۷۸٬۰۰۰ دلار کمک برای آن جمع شده است.
در اطلاعیهٔ کتابخانه و سالن اپرای هاسکل در زمان راه انداختن کارزار آمده بود:
در تعمیرات اساسی تحمیلی به ما کمک کنید.
ما به کمک شما نیاز داریم!
شهر استستید و کتابخانه و سالن اپرای رایگان هاسکل از مردم و رسانه‌ها می‌خواهند تا در برابر تصمیم یک‌جانبهٔ دولت ایالات متحده برای بستن نقطهٔ دسترسی کانادا به این بنای تاریخی بی‌نظیر و مشهور جهانی در کنار ما بایستند.
برای بیش از یک قرن، کتابخانهٔ رایگان و سالن اپرای هاسکل به‌عنوان نمادی قدرتمند از اتحاد و دوستی فرامرزی پایدار مانده است. این یکی از معدود ساختمان‌های جهان است که به‌معنای واقعی کلمه دو ملت را به هم متصل می‌کند. این بستن ناگهانیِ [دسترسی] نه‌تنها بازدیدکنندگان کانادایی را از تاریخ مشترکشان محروم می‌کند، بلکه روحیهٔ همکاری‌ای که این مؤسسه را برای نسل‌ها تعریف کرده است، تهدید می‌کند.
ما اجازه نمی‌دهیم که یک مرز آنچه را که تاریخ با هم ساخته است، تقسیم کند. به ما بپیوندید تا صدای خود را بلند کنید و برای حفاظت از این قطعهٔ بی‌بدیل از میراث جمعی‌مان اقدام کنیم.
فراتر از خسارات فرهنگی و تاریخی، این بسته‌شدن اجباری [دسترسی] مستلزم تعمیرات اساسی و پرهزینه و غیرضروری زیرساخت‌ها برای پاسخگویی به محدودیت‌های مرزی جدید است و باری ناخواسته بر دوش کتابخانه و جامعه‌ای که به آن خدمات می‌دهد، می‌گذارد. این تغییرات اساسی همچنین نیاز به تأیید هر دو جامعهٔ تاریخی در هر دو کشور دارد.
شیوهٔ استفاده از وجوه:
ما وظیفه داریم یک ورودی فقط کانادایی برای این بنای تاریخی ایجاد کنیم که شامل موارد زیر است:
ایجاد پارکینگ با نقاطی برای معلولان
رمپ‌های دسترسی و ورودی معلولان
ورودی مناسب برای ساختمان از سمت کانادا
پس از گذشتن کمک‌های مالی از مرز تعیین‌شده برگزارکنندگان این کارزار در بیانیه‌ای نوشتند:
ما واقعاً تحت‌تأثیر سخاوت و تشویقی که از طرف تک‌تک شما دریافت کرده‌ایم، قرار گرفته‌ایم. درحالی‌که ما با موفقیت به هدف خود رسیده‌ایم و از آن فراتر رفته‌ایم، متوجه شده‌ایم که هزینه‌های نوسازی بیشتر از پیش‌بینی‌های ابتدایی ما خواهد بود. مشارکت‌های سخاوتمندانهٔ شما برای کمک به ما در ایجاد یک ورودی دلپذیر در کانادا بسیار مهم است. این سرمایه‌گذاری جدید نه‌تنها به‌عنوان یک ورودی بلکه به‌عنوان نمادی از روحیهٔ قوی جامعه است که همهٔ ما را به هم پیوند می‌دهد. ما مشتاقیم که با حمایت مداوم شما این سفر را آغاز کنیم و مشتاقانه منتظر به‌اشتراک‌گذاشتن پیشرفت خود با شما هستیم. ما با هم می‌توانیم بر این چالش‌ها غلبه کنیم و ورودی دلپذیری ایجاد کنیم که واقعاً تنوع و قدرت جامعهٔ ما را منعکس می‌کند. یک بار دیگر از شما برای اینکه چنین بخش جدایی‌ناپذیری از ماموریت ما هستید، سپاسگزاریم!
مقامات دولت آمریکا چه می‌گویند؟
سازمان گمرک و حفاظت مرزی ایالات متحده (CBP) در پاسخ به سی‌بی‌سی دربارهٔ چرایی این تصمیم اعلام کرد که برای چندین دهه به اعضای کتابخانه اجازه داده تا بدون بازرسی از طریق پیاده‌رو کنار ساختمان به آن دسترسی داشته باشند. در طول این مدت، این منطقه شاهد افزایش مداوم فعالیت‌های غیرقانونی فرامرزی بوده است.
این سازمان اعلام کرد که رویکردی مرحله‌ای برای همسویی با هدف خود برای «امنیت صددرصدی مرزها» اعمال خواهد شد.
تا اول اکتبر، اعضای غیرعضو کتابخانه که تلاش می‌کنند از طریق پیاده‌روی کنار کتابخانه وارد ایالات متحده شوند، به نزدیک‌ترین پاسگاه مرزبانی ورودی هدایت خواهند شد که تقریباً با سه دقیقه پیاده‌روی از کتابخانه به آنجا می‌رسند.
در این مدت، اعضای کتابخانه با داشتن کارت عضویت، مجاز به استفاده از پیاده‌رو خواهند بود.
از اول اکتبر، تمام بازدیدکنندگان کانادایی که مایل به استفاده از ورودی اصلی هستند، باید از پاسگاه مرزبانی عبور کنند و از در اصلی به کتابخانه بروند.
موارد استثنا برای این طرح وجود خواهد داشت که شامل اجرای قانون، موارد پزشکی، آتش‌نشانی، تحویل پست/بسته، کارکنان رسمی، بازدید از مدارس (با اطلاع CBP) و افراد معلول است.
—————-
منابع:
ویکی‌پدیا:
https://en.wikipedia.org/wiki/Haskell_Free_Library_and_Opera_House
وب‌سایت سی‌بی‌سی:
https://www.cbc.ca/news/canada/montreal/us-border-canada-quebec-stanstead-library-1.7489528