گزارش کامل مراسم اعطای دکترای افتخاری دانشگاه بریتیش کلمبیا به حسین امانت، معمار برجستهٔ ایرانی-کانادایی
مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
عکس‌ها: پاول جوزف (Paul Joseph/UBC Brand and Marketing)
روز پنجشنبه، ۳۰ مهٔ ۲۰۲۴، در بخشی از مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان دانشگاه بریتیش کلمبیا در ونکوور، با حضور رئیس و نایب‌رئیس این دانشگاه مدرک دکترای افتخاری به حسین امانت، معمار برجستهٔ ایرانی-کانادایی و طراح بنای شهیاد تهران، اعطا شد.
در این مراسم دکتر بنوآ-اَنتوآن بَکُن (Benoit-Antoine Bacon)، رئیس اجرایی و قائم‌مقام رئیس دانشگاه یو‌بی‌سی، در معرفی حسین امانت گفت: «اکنون به بخش بسیار ویژه‌ای از مراسممان می‌رسیم. هر ساله در مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان، دانشگاه یو‌بی‌سی افتخار اعطای مدارک افتخاری به افرادی را دارد که از نظر جامعهٔ دانشگاهی دارای معیارهایی ممتاز و برتر در رشتهٔ انتخابی‌شان‌اند. حسین امانت، یکی از این افراد است و من از او دعوت می‌کنم برای دریافت مدرک افتخاری خود پا پیش بگذارد.
آقای رئیسِ دانشگاه، حسین امانت مدت‌هاست که جایگاه برجسته‌ای در میان زبده‌ترین معماران مدرن جهان داشته است. او که متولد تهران، ایران است، شهرت بین‌المللی‌اش را در سن ۲۴ سالگی با برنده‌شدن در مسابقهٔ ملی طراحی برج شهیادِ تهران که پس از انقلاب ۱۹۷۹ در ایران به برج آزادی تغییر نام داد، به‌دست آورد.
این برج اکنون به نمادی ملی تبدیل شده است. این موفقیت زودهنگام منجر به سفارش‌دادن برخی از معتبرترین ساختمان‌های مدرن ایران به او شد؛ ازجمله مرکز صنایع دستی میراث فرهنگی، مجتمع دانشگاه صنعتی شریف، دانشکدهٔ مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران و سفارت ایران در پکن.
نه‌تنها سپرده‌شدن چنین پروژه‌های معتبری به معماری جوان، قابل‌توجه بود، بلکه این نکته که او در زمرهٔ نخستین معماران ایرانی بود که با رعایت اصول معاصر و در عین حال به‌کارگیری درس‌هایی از معماری سنتی ایرانی، کار خود را متمایز می‌کرد، اهمیتی ویژه داشت.
پس از نقل مکان به کانادا در سال ۱۹۸۰، فعالیت او از طراحی مرکز اداری جهانی آئین بهائی در حیفا، تا کتابخانه‌های دانشگاهی و کارخانه‌های فناوری پیشرفته در چین تا مجتمع‌های مسکونی در آمریکای شمالی ازجمله یک ساختمان مسکونی ۵۲ طبقه همین‌جا در ونکوور، گسترش یافت.
آقای امانت امروز به‌عنوان مدیر شرکتی مستقر در ونکوور، در همهٔ پروژه‌هایش به نمایش مهارت‌های بی‌همتایش در به‌کارگیری بن‌مایه‌های فرهنگی متنوع در طراحی‌هایی متمایز ادامه می‌دهد.
آخرین پروژهٔ او، بنای یادبود آرامگاه، نشان‌دهندهٔ تداوم توانایی خلاقانهٔ او در بیش از شش دهه است. او بیش از ۲۰ سال در چندین دانشگاه و مؤسسهٔ فرهنگی در زمینهٔ هنر، معماری و طراحی پایدار سخنرانی کرده است.
او به دانشجویان معماری محروم از حضور در مؤسسات آموزش عالی دولتی ایران، به‌صورت آنلاین آموزش داده و آن‌ها را هدایت کرده است.
آقای رئیس دانشگاه، به‌پاس قدردانی از یک عمر دستاورد و جایگاه برجسته در بین معماران بزرگ، از شما درخواست می‌کنم که درجهٔ دکترای افتخاری را به حسین امانت اعطا کنید.»
سپس دکتر استیون پوینت (Steven Point)، رئیس دانشگاه یو‌بی‌سی، پشت تریبون رفت و چنین گفت: «به‌موجب اختیارات شورای منتخب این دانشگاه، به شما حسین امانت، عنوان و مدرک دکترای افتخاری را اعطا می‌کنم. تبریک به شما!»
اهدای نشان و مدرک دکترا به حسین امانت با تشویق حضار مواجه شد.
پس از آن دکتر بَکُن، از دکتر امانت دعوت کرد تا برای حاضران سخن بگوید.
دکتر حسین امانت گفت: «آقای رئیس دانشگاه، از شما برای این افتخار بزرگ سپاسگزارم و همچنین از دانشگاه بریتیش کلمبیا و دانشکدهٔ معماری آن. این لحظه‌ای به‌یادماندنی در حرفهٔ من است. از حدود ۶۰ سال [کار حرفه‌ای]، ۴۴ سالش صرف پرداختن به حرفهٔ معماری در شهر زیبای ونکوور شده است.
من از همهٔ فرصت‌ها، امنیت و آزادی، به‌ویژه آزادی [در این لحظه بغض گلوی حسین امانت را فشرد و برای چند لحظه صحبتش قطع شد] که کانادا سخاوتمندانه به من و خانواده‌ام، عاری از تبعیض قومی و مذهبی، ارائه کرده است، سپاسگزارم.
من از ایران می‌آیم. کشوری با سنت قدیمی طراحی و ساخت با پیشینه‌ای دست‌ِکم سه‌هزار‌ساله؛ سنتی که در فرهنگی غنی و پیچیده نهفته است.
من وام‌دار این فرهنگ با تمام خلاقیت‌های مادی و هنری، دستاوردهای معنوی و شاعرانه و به‌ویژه معماری آن هستم. در شهرهای قدیمی در حاشیهٔ کویر مرکزی ایران، شهرهایی مانند یزد یا کاشان که اتفاقاً شهر اجدادی من است، تکنیک‌های طراحی و ساخت برای تحمل محیط خشن کویر ابداع شد. اختراعاتی مانند قنات‌ها، بادگیرها، آب‌انبارها؛ سازه‌هایی که اکنون به‌دلیل پایداری و عملکرد محیطی‌شان شناخته شده‌اند.
مفاهیم طراحی شهری مانند میدان شهر، بازار، کاروانسرا، مساجد و سایر ساختمان‌های عمومی با طاق‌ها و گنبدهای متمایزشان، به‌طور وسیعی در منطقه گسترده شده‌اند حتی تا شبه‌قارهٔ هند و غرب چین. من به‌عنوان دانشجوی معماری با استادانم چون فروغی، غیایی و به‌ویژه سیحون از بسیاری از این سازه‌ها بازدید کردم و از زیبایی و کارایی آن‌ها الهام گرفتم، و کشف اسرار حاکم بر این فضاها که چنین تأثیری بر روح انسان می‌گذارد، به تلاش مادام‌العمر من بدل شد. در بسیاری از موارد من عناصر طراحی و هندسهٔ آن‌ها را با اصول معماری مدرن سازگار یافتم.
من همچنین دیگر سنت‌های معماری، اعم از باستانی و مدرن، را ارج نهاده‌ام و سعی کرده‌ام به‌عنوان یک معمار معاصر از دستاوردها و ظرافت‌های هنری آن‌ها درس بگیرم. من به‌عنوان یک معمار معاصر، معماری کلاسیک یونان را نیز ارج نهاده‌ام و اصول آن را در طرح‌هایم به کار برده‌ام و در این راه به رمز و راز و پیچیدگی‌های زیبای این زبان طراحی پی برده‌ام.
من همچنین از بسیاری از معماران معاصر دیگر آموخته‌ام؛ معماران ژاپنی، و سادگی و بی‌پیرایگی‌ای که با آن عناصری از گذشتهٔ هنری خود را در ساختمان‌هایشان به کار برده‌اند؛ معماران غربی قرن بیستم از بوهاوس گرفته تا رایت گرفته تا آلتو، اریکسون، کان و گِری و دیگران، همگی منابع ستایش و انگیزش برای من بوده‌اند.
با نگاهی به گذشته، من می‌توانم با وضوح بیشتری ببینم که چگونه همهٔ آنچه که اشاره کردم بر کار من تأثیر گذاشته است، برخی آگاهانه و شاید هم ناخودآگاه.
بنای شهیاد نمونه‌ای از اشارات به تاریخ و فرهنگ کشور است. به‌همین دلیل است که با گذشت نیم قرن از اتمام آن همچنان نماد هویت ایرانی امروز است. پیام شهیاد تعلق و تداوم تعلق به جامعه‌ای مدرن و فراگیر و تداوم تاریخی پیچیده و متنوع و فرهنگ عمیق و هندسه است.
در جدیدترین طرح من از آرامگاه بهایی که اکنون در دست ساخت است، همان حس تداوم از طریق هندسهٔ پیچیده و ارجاعات سنتی آن بیان شده است.
آقای رئیس دانشگاه، مایهٔ اطمینان خاطر است که دانشگاه یو‌بی‌سی با گسترش دپارتمان زبان و فرهنگ فارسی توجه بیشتری به این دپارتمان می‌کند.
این نه‌تنها به‌دلیل تعداد فزایندهٔ مهاجران از کشورهای فارسی‌زبان است، بلکه به‌دلیل تجربهٔ منحصربه‌فرد کانادا در زمینهٔ چندفرهنگی و گرده‌افشانی متقابل آنان است. وظیفه‌ای والا که می‌توان امیدوار بود یو‌بی‌سی آن را دنبال کند و آقای رئیس دانشگاه، من به ایفای نقش در این هدف، افتخار خواهم کرد. سپاسگزارم.»
پس از پایان صحبت‌های دکتر امانت، استادان و مسئولان دانشگاه یو‌بی‌سی و همچنین فارغ‌التحصیلان و خانواده‌هایشان که در این مراسم حاضر بودند او را تشویق کردند.
ویدیوی این برنامه را با زیرنویس فارسی در اینجا ببینید:
