ویرایش و بازنویسی: مسعود سخایی‌پور، LJI Reporter – ونکوور
یکصد و پنجاه و هفت سال پیش با تصویب قانون اساسی کانادا (که در آن زمان با عنوان قانون اساسی «قلمرو بریتانیاییِ آمریکای شمالی» شناخته می‌شد)، سه مستعمرهٔ بریتانیا متحد شدند و کشوری واحد، تحت لوای امپراتوری بریتانیا شکل گرفت. در ابتدا نام آن روز دومینیون (روز خودمختاری) بود که در سال ۱۹۸۲ به روز کانادا تغییر پیدا کرد. برای بزرگداشت این روز، کانادایی‌ها در داخل و خارج از این کشور آئین‌هایی را برگزار می‌کنند. البته سه سال پیش با توجه به کشف بقایای اجساد ۲۱۵ کودک در محوطهٔ یکی از مدارس شبانه‌روزی پیشین در شهر کملوپس بریتیش کلمبیا، و سپس تعداد بسیار بیشتری در دیگر استان‌ها، جنبشی شکل گرفت که از مقامات شهرهای کانادا درخواست می‌کرد مراسم روز کانادا را لغو کنند. حامیان این طرح با هشتگ #CancelCanadaDay در شبکه‌های اجتماعی این درخواست را به گوش مقامات مسئول رسانند. این جنبش با تصمیم شورای شهر ویکتوریا، مرکز استان بریتیش کلمبیا، در مورد لغو جشن روز کانادا ابعاد گسترده‌ای یافت. لیزا هلپس، شهردار وقت ویکتوریا، در این خصوص گفته بود که ویکتوریا می‌خواهد به‌جای جشن روز کانادا در این مفهوم کاوش کند که «با توجه به رویدادهای اخیر، کانادایی‌بودن به چه معناست.»
لازم به توضیح است که از زمان انتشار خبر کشف بقایای اجساد کودکان در محل مدرسهٔ شبانه‌روز ی سابق بومیان در کملوپس جست‌وجو برای بیرون کشیدن بقایای این اجساد در جریان بوده ولی تاکنون به موفقیتی دست پیدا نکرده است.
در این مطلب مروری خواهیم داشت بر تاریخچهٔ روز کانادا.
با تصویب قانون قلمرو بریتانیاییِ آمریکای شمالی، در این روز که از آن با عنوان «روز تولد کانادا» یاد می‌شود، سه مستعمرهٔ بریتانیا در آمریکای شمالی با نام‌های نُووا اسکوشیا، نیو برانزویک و استان کانادا (که خود متشکل از دو بخش انتاریو و کبک بود)، در سال ۱۸۶۷ به‌صورت یک کشور واحد و مستقل در آمد و نحوهٔ اداره ازجمله ساختار فدرال، مجلس عوام، مجلس سنا، دستگاه قضایی، و سیستم مالیاتی تعریف شد. در پی تصویب این قانون، کانادا به حکومتی مستقل تبدیل شد. هر چند پارلمان و کابینهٔ بریتانیا هنوز از حقوق محدودی برای کنترل سیاسی کشور جدید برخوردار بودند، که البته این حقوق محدود هم در سال ۱۹۸۲ به‌صورت کامل به کانادا واگذار شد.
با توجه به قانون تعطیلات فدرال، اول ژوئیه به‌عنوان روز کانادا، تعطیل رسمی است، مگر آنکه این روز یکشنبه باشد که در آن صورت دوم ژوئیه تعطیل رسمی خواهد بود. اگرچه در این صورت هم جشن‌ها در همان روز اول ژوئیه برگزار می‌شوند. اگر اول ژوئیه روز شنبه باشد، معمولاً کسب‌وکارهایی که در حالت عادی شنبه‌ها تعطیل‌اند، اولین دوشنبهٔ بعد را تعطیل می‌کنند.
روز دومینیون، اولین بار در روز اول ژوئيهٔ ۱۸۶۷ با به‌صدادرآوردن ناقوس کلیسای جامع سنت جیمز در تورنتو، آتش‌بازی، رژهٔ نیروهای نظامی و گروه‌های موسیقی و انجام برنامه‌های سرگرمی، جشن گرفته شد. در روز ۲۰ ژوئن سال بعد فرماندار کل وقت، ویسکونت مانک، با انتشار بیانیهٔ سلطنتی از مردم کانادا درخواست کرد سالروز این اتحاد را جشن بگیرند. با این وجود، تا ۱۵ ماه مهٔ سال ۱۸۷۹ طول کشید تا این روز به‌عنوان تعطیلی قانونی در نظر گرفته شود. در ابتدا این روز به‌صورت فراگیر در تقویم ملی ثبت نشد؛ تمام جشن‌ها و مراسم از سوی جوامع محلی به‌صورت جداگانه برگزار می‌شد و فرماندار کل، میزبان مراسمی در «ریدیو هال» بود. از این‌رو، تا سال ۱۹۱۷ هیچ جشنی به‌صورت رسمی وجود نداشت و پس از آن نیز فرایند رسمی و همگانی‌‌شدن مراسم جشن تا یک دهه به‌طول انجامید.
در سال ۱۹۴۶ فیلیس کوته، یکی از اعضای کانادایی مجلس عوام، لایحه‌ای مستقل را ارائه داد که طی آن، روز دومینیون به روز کانادا تغییر نام پیدا کند. این لایحه به‌سرعت مورد تصویب مجلس عوام قرار گرفت، اما مجلس سنا آن را نپذیرفت و لایحه را به مجلس عوام عودت داد و درخواست کرد این روز را «روز تعطیلی ملی کانادا» نام‌گذاری کنند، این کار در عمل باعث شد مجلس عوام از تغییر نام این روز صرف‌نظر کند.
برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ بود که دولت کانادا جشن‌های روز دومینیون را به‌صورت همگانی آغاز کرد. در آن سال، نخست‌وزیر وقت کانادا، جان دیفِن‌بِیکر، از وزیر خارجهٔ وقت، اِلِن فِیرکلا، درخواست کرد با بودجه‌ای ۱۴٬۰۰۰ دلاری مراسم جشنی درخورِ این روز را ترتیب دهد. در حالت عادی در روز اول ژوئیه جلسات علنی پارلمان برگزار می‌شد، اما فیرکلا با اصرار خود موفق شد اعضای پارلمان، اعضای کابینه و شخص نخست‌وزیر را قانع کند تا در این مراسم شرکت کنند. پس از آن، جشن‌های رسمی ترکیبی بود از رژهٔ نیروهای سواره‌نظام بر روی تپهٔ پارلمان در بعدازظهر و سپس به‌هنگام عصر و شب هم با کنسرت گروه‌های دسته‌جمعی و نمایش آتش‌بازی به پایان می‌رسید. فیرکلا، که پس از آن به‌عنوان وزیر مهاجرت و اقامت کانادا منصوب شد، این مراسم را گسترش داد تا گروه‌های محلی و خارجی هم به اجرای نمایش بپردازند؛ این کار باعث شد جشن‌های این روز شکلی خودمانی‌تر و خانوادگی‌تر به خود بگیرند. صدمین سالگرد تأسیس حکومت کانادا در ۱۹۶۷ نقطهٔ عطف مهمی در تاریخ میهن‌پرستی در کانادا و شکل‌گیری کانادا به‌عنوان کشوری مستقل، متمایز و متحد بود. پس از آن، روز دومینیون در میان کانادایی‌ها بسیار محبوب‌تر شد. در اواخر دههٔ ۶۰ میلادی، کنسرت‌های چندملیتی در اتاوا برگزار می‌شد و مردم سرتاسر کانادا می‌توانستند به‌صورت مستقیم آن را از طریق تلویزیون تماشا کنند. پس از سال ۱۹۸۰ دولت کانادا تصمیم گرفت جشن را از پایتخت به تمام نقاط کشور ببرد و به‌همین دلیل به شهرهای سرتاسر کشور اجازه داد با تأمین هزینه‌ها، به‌صورت محلی جشن‌ها را برگزار کنند.
در ابتدای دههٔ ۸۰ میلادی، عده‌ای از مردم کانادا به‌صورت غیررسمی با عنوان «روز کانادا» به این روز اشاره می‌کردند. اما این عملِ آن‌ها در نهایت باعث بروز اختلافات و بحث‌های بسیاری پیرامون نام این روز شد. عده‌ای اعتقاد داشتند باید به رسوم و تاریخچه پایبند بود و از نامی استفاده کرد که به‌صورت قانونی برای این روز مشخص شده است، اما عده‌ای هم معتقد بودند نام «روز دومینیون» یادبود زمان استعمار است و برای اینکه این روز رنگ و شکلی ملی‌گرایانه‌تر داشته باشد، باید تغییر کند. به‌همین صورت، کسانی بودند که اعتقاد داشتند روز دومینیون به‌درستی درک نشده و تمام تلاش‌ها برای تغییر نام این روز بخشی از تلاش بزرگ‌تر لیبرال‌ها برای تغییر نام و بازتعریف تاریخ کاناداست.
در نهایت در ۹ ژوئیه ۱۹۸۲، دو سال پس از دریافت اولین پیش‌نویس، لایحهٔ تغییر نام به مجلس عوام ارائه شد. خوانش سوم لایحه در حالی انجام شد که تنها دوازده نماینده در مجلس حضور داشتند، این تعداد در حقیقت هشت نفر کمتر از تعداد حد نصاب برای رسمی‌شدن جلسه بود، اما با توجه به قوانین پارلمان، مسئلهٔ حد نصاب تنها در ابتدای جلسه و یا زمانی مطرح می‌شود که یکی از اعضا به آن اشاره کند. تصویب لایحه تنها پنج دقیقه طول کشید و هیچ بحثی دربارهٔ آن صورت نگرفت، این مسئله باعث اختلافات فراوانی دربارهٔ بی‌اعتباری فرایند تصویب آن شد. مجلس سنا مخالفت بیشتری نسبت به آن ابراز کرد، عده‌ای از سناتورها اعتقاد داشتند پافشاری برای تغییر نام این روز به این دلیل است که نام فعلی به‌درستی درک نشده و فرایند تصویب آن شایستهٔ قوهٔ قانونگذاری کانادا نبوده است، اما در نهایت لایحه به تصویب مجلس سنا هم رسید و پس از توشیح ملوکانه، نام این روز به‌صورت رسمی در ۲۷ اکتبر ۱۹۸۲ تغییر پیدا کرد. پس از آن تاریخ، بارها سعی شد نام این روز به روز دومینیون بازگردد، اما تا به‌حال تمام این تلاش‌ها با شکست مواجه شده‌اند.
به‌مناسبت این روز، اتفاقات مهمی در این تاریخ در کشور کانادا رخ داده است، تأسیس اولین رادیوی ملی کانادا در سال ۱۹۲۷، آغاز پخش سراسری شبکهٔ تلویزیونی سی‌بی‌سی با سخنرانی فرماندار کل در پارلمان در سال ۱۹۵۸، اولین پخش برنامهٔ تلویزیونی رنگی در کانادا در سال ۱۹۶۶ و تصویب سرود ملی کانادا در سال ۱۹۸۰ تنها بخشی از اتفاقاتی است که در این روز رخ داده‌اند.
بیشتر جوامع در سراسر کشور این روز را به‌عنوان روز کانادا جشن می‌گیرند، و در آن معمولاً مراسم عمومی از قبیل فستیوال، رژه، نمایش‌های هوایی و دریایی، آتش‌بازی و کنسرت‌های رایگان برگزار می‌شود. هیچ شکل استاندارد و ثابتی برای جشن‌های روز کانادا وجود ندارد و به‌گفتهٔ جنیفر ولش، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه آکسفورد، «روز کانادا، مثل ساختار ملی این کشور، پر از تنوع و تمرکززدایی است. هیچ شکل مشخص و مرکزی‌ای برای جشن‌گرفتن این روز وجود ندارد و در حقیقت بیانگر طبیعت کاناداست.» با این وجود، مرکز اصلی این جشن‌های ملی پایتخت کانادا، یعنی اتاوا، در انتاریو است که در آن کنسرت‌های بزرگی در حضور فرماندار کل و نخست‌وزیر و معمولاً یکی از اعضای خانوادهٔ سلطنتی در محل پارلمان برگزار می‌شود. رویدادهای کوچک‌تر معمولاً در پارک‌ها و اطراف شهر انجام می‌گیرند.
بنا به ماهیت تعطیلات فدرال، ممکن است جشن‌گرفتن روز کانادا در کِبِک با مشکلاتی همراه باشد، زیرا این روز تحت تأثیر تعطیلی ملی کبک در ۲۴ ژوئن است. علاوه بر کبک، در نقاط دیگر کانادا هم انتقادهایی از این روز شده است.
همچنین روز کانادا با موعد تمدید اجاره در استان کبک، که در آن بسیاری از اجاره‌نامه‌ها به اتمام می‌رسند، تلاقی دارد. در سال ۱۹۷۳، شورای ملی کبک موعد تمدید اجاره را در کبک از اول ماه مه به اول ماه ژوئیه منتقل کرد تا برای ثبت‌نام و ادامهٔ تحصیل کودکان مشکلی ایجاد نشود.
کانادایی‌های خارج از کشور هم سعی می‌کنند با برگزاری گردهمایی‌هایی این روز را جشن بگیرند. مراسم جشن هرساله در هنگ‌کنگ، مکزیک و چین توسط نیروهای نظامی و بازرگانان کانادایی جشن گرفته می‌شود.
منبع: ویکی‌پدیا