به‌مناسبت درگذشت شاهزاده فیلیپ، همسر ملکه الیزابت دوم، ملکهٔ کانادا
ترجمه و تلخیص: زهرا آهن‌بر – ایران
شاهزاده فیلیپ، دوک ادینبورگ (زادهٔ ۱۰ ژوئن ۱۹۲۱ – درگذشتهٔ ۹ آوریل ۲۰۲۱) به‌عنوان همسر ملکه الیزابت دوم، عضوی از خانوادهٔ سلطنتی بریتانیا بود. او در خانواده‌های سلطنتی یونان و دانمارک متولد شد. وی فرزند پرنس اندرو، شاهزادهٔ دانمارک و یونان و پرنسس آلیس، شاهزادهٔ بریتانیا و نوهٔ ملکه ویکتوریا بود. از شاهزاده فیلیپ چهار فرزند باقی مانده است: پرنس چارلز، پرنس اندرو، پرنس ادوارد و پرنسس آن. محل تولدش کشور یونان بود، اما خانواده‌اش وقتی او ۱۸ ساله بود از آن کشور تبعید شدند. او در آلمان، فرانسه و بریتانیا تحصیل کرد و در هجده‌سالگی به نیروی دریایی سلطنتی پیوست. شاهزاده فیلیپ همسر ملکه الیزابت، ملکهٔ بریتانیا و دیگر کشورهای مشترک‌المنافع از جمله کانادا بود. ملکه الیزابت بالاترین مقام و تعیین‌کنندهٔ فرماندار کل در کشورهای مشترک‌المنافع است.
شاهزاده فیلیپ و کانادا
شاهزاده فیلیپ به‌عنوان یکی از اعضای خانوادهٔ سلطنتی، سفرهای زیادی به کشورهای مشترک‌المنافع داشت. از نظر بسیاری از مردم، او به‌همان اندازهٔ ملکه در نشان‌دادن آئین سلطنت تلاش می‌کرد. شاهزاده فیلیپ از سال ۱۹۵۰ تا زمان درگذشتش بیش از ۷۰ بار به کانادا سفر کرد که آخرین بار آن در سال ۲۰۱۳ و بدون حضور همسرش ملکه الیزابت دوم، برای اهدای پرچم تشریفاتی به گردان سوم هنگ سلطنتی کانادا، بود. سفری که به‌دلیل سن زیاد او (۹۱ سال) و مشکلات سلامتی‌اش، غیرمترقبه تلقی شد.
منبع: فلیکر – @15609463@N03
او در سال ۱۹۵۷، به‌عنوان عضو «شورای مشاوران عالی ملکه در کانادا» برگزیده شد و شخصاً در اقامتگاه کانادایی ملکه در ریدیو هال سوگند وفاداری یاد کرد. وی دو سال بعد طی اظهاراتی با موضوع ورزش و جوانان، خطاب به انجمن پزشکی کانادا اعلام کرد که بچه‌های کانادایی خارج از فرم مطلوب بدنی‌اند. در ابتدا این حرکت وی نوعی بی‌تدبیری و اقدامی نسنجیده قلمداد شد، اما بعداً از وی به‌خاطر توجهش به مقولهٔ آمادگی جسمانی ستایش به‌عمل آمد.
رُک‌گویی از خصوصیات اخلاقی شاهزاده فیلیپ شمرده می‌شد، او بر خلاف همسرش که چندان دربارهٔ اوضاع سیاسی کانادا اظهارِنظر نمی‌کند، چند بار به‌ویژه دربارهٔ نظام سلطنتی در کانادا اظهارِنظر نمود. شاید یکی از مهم‌ترین اظهارِنظرهای شاهزاده فیلیپ اعلام نظرش دربارهٔ جمهوری‌خواهی در کانادا بود که در سال ۱۹۶۹ بیان کرد:
«این یک کج‌فهمیِ به تمام معنا است که تصور کنیم نظام پادشاهی به میل بالاترین مقام سلطنت وجود دارد. این‌طور نیست. سلطنت به میل و علاقهٔ مردم است که وجود دارد. اگر در هر زمان، هر ملتی به این تصمیم برسد که نظام حاکم را قبول ندارد، تغییر آن بستگی به خودش دارد.»
او در اظهارِنظر دیگری در سال ۱۹۷۶ و در زمان بالاگرفتن بحث خروج کبک از نظام سلطنتی، گفته بود اگر قرار است بین کانادا و نظام سلطنتی جدایی بیفتد، بگذارید [این جدایی] با صلح و صفا باشد.
شاهزاده فیلیپ به‌دلیل جایگاهش در نظام سلطنتی بریتانیا و کشورهای مشترک‌المنافع، سِمَت‌های متعددی داشت که البته اغلب آن‌ها تشریفاتی بودند. او در سال ۱۹۵۲ وقتی همسرش، ملکه الیزابت دوم، به سلطنت رسید، به مقام دریاسالاری دانشجویان نیروی دریایی، ژنرال تفنگداران دریایی سلطنتی و مارشال نیروی هوایی در بریتانیا منصوب شد، وی سِمَت‌هایی هم‌تراز با این مقام‌ها را نیز در کانادا داشت. علاوه بر این، او سرهنگ فرماندهٔ شش واحد کانادایی بود و در سال ۲۰۱۱ ژنرال افتخاری ارتش کانادا و نیروی هوایی کانادا و آدمیرال افتخاری نیروی دریایی کانادا شد.
فهرست برخی از عناوین، سِمَت‌ها، مدارک افتخاری و نشان‌های دیگر شاهزاده فیلیپ در کانادا: نشان Order of Canada (دومین نشان افتخار کانادا)، عضو شورای مشاوران ویژهٔ ملکه در کانادا، نشان فرماندار کل کانادا، نشان پنج‌نوارهٔ نیروهای نظامی کانادا، دو مدرک دکترای افتخاری از دانشگاه‌های ویکتوریا و انتاریوی غربی، عضو افتخاری انجمن پزشکان کانادا، انجمن پزشکان خانوادهٔ کانادا و انجمن مهندسان کانادا و چندین انجمن و نهاد دیگر بود.
شاهزاده فیلیپ در ۹ آوریل ۲۰۲۱ در سن ۹۹ سالگی دو ماه مانده تا صدسالگی درگذشت. وی طولانی‌ترین مدت حضور به‌عنوان همسر یک مقام سلطنتی را در تاریخ بریتانیا دارد. علت مرگ وی هنوز معلوم نیست، گرچه از کاخ سلطتنی بریتانیا خبر رسیده است که وی مرگ آرامی داشته است.
در کانادا، مرگ شاهزاده فیلیپ، واکنش و گرامیداشت مقامات رسمی را در پی داشت:
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، در پیامی به‌مناسبت درگذشت شاهزاده فیلیپ مراتب همدردی کانادایی‌ها با ملکه الیزابت دوم و خاندان سلطنتی را ابراز داشت. او در بخشی از پیام خود گفت:
«پرنس فیلیپ در مدت شش سالی که فرماندهٔ ارشد شش واحد نظامی کانادایی بود، توانست رابطهٔ خاصی را با نیروهای نظامی کانادا حفظ کند. او عنوان افتخاری ژنرال ارتش و نیروی هوایی سلطنتی کانادا را در اختیار داشت، ضمن اینکه در نیروی دریایی سلطنتی کانادا نیز عنوان افتخاری دریاسالار را به خود اختصاص داده بود.»
«او همچنین حامی و پشتیبان بیش از چهل سازمان و نهاد در کانادا از جمله مؤسسهٔ هوا و فضای کانادا و نهاد خیریهٔ Outward Band Trust بود. در آوریل ۲۰۱۳، طی آخرین دیداری که وی از کانادا داشت، نشان Order of Canada توسط فرماندار کل کانادا به او اعطا شد.»
بخشی از پیام ریچارد واگنر، رئیس دیوان عالی کانادا:
«دوک ادینبورگ میراثی بسیار ملموس از خود به‌جا گذاشته است، مخصوصاً برای صدها هزار شرکت‌کنندهٔ جوان برنامهٔ جایزهٔ دوک ادینبورگ. در این برنامه که بیش از ۵۰ سال پیش توسط او پایه‌گذاری شد، از خدمات و کارهای بزرگ جوانان کانادا و سایر نقاط جهان تقدیر به‌عمل می‌آید. والاحضرت به این درک رسید که ما باید فرصت‌هایی را برای موفقیت نسل آینده ایجاد کنیم، و او به قدرت جوانان برای تبدیل جهان به جایی بهتر ایمان داشت.»
با درگذشت شاهزاده فیلیپ بار دیگر بحث‌ها دربارهٔ نظام سلطتنی در کانادا بالا گرفته است. پیش از این و پس از اقامت چندماههٔ شاهزاده هری و همسرش، مگان، در سال ۲۰۱۹ در کانادا و اظهاراتی از آن‌ها دربارهٔ ابراز تمایلشان به اقامت طولانی‌مدت در کانادا منتشر شده بود، مؤسسهٔ تحقیقاتی انگس رید اقدام به نظرسنجی دربارهٔ شاهزاده هری و همسرش و همچنین اقبال مردم به نظام سلطنتی در کانادا کرد که نتایج این نظرسنجی در ژانویهٔ ۲۰۲۰ منتشر شد. بر اساس یافته‌های این نظرسنجی، ۴۱ درصد مخاطبان، خانوادهٔ سلطنتی را به شرایط امروز کانادا بی‌ارتباط می‌دانستند. در حالی‌که تنها ۳۱ درصد این ارتباط را مانند گذشته می‌دانستند.
همچنین بیش از ۴۵ درصد کانادایی‌ها به پرسشی دربارهٔ اینکه «مستقل از اینکه دربارهٔ اشخاصی که عهده‌دار مقام سلطنت و ولایت‌عهدی کانادا هستند چه فکر می‌کنید، نظرتان دربارهٔ اینکه آیا باید نظام سلطنتی برای نسل‌های آینده ادامه یابد؟» پاسخ منفی دادند. که این به‌نسبت نظرسنجی ۴ سال پیش از آن، حاکی از افزایش دیدگاه‌های مخالف سلطنت در بین مخاطبان بود.
منابع:
ویکی‌پدیا
https://en.wikipedia.org/wiki/Prince_Philip,_Duke_of_Edinburgh
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_titles_and_honours_of_Prince_Philip,_Duke_of_Edinburgh
انگس رید
https://angusreid.org/harry-meghan-canada-monarchy/
سایت رسمی نخست‌وزیر کانادا