گفت‌وگو با آرمان متقی یکی از ۳۰ جوان با استعداد درخشان در کسب‌وکار بریتیش کلمبیا به انتخاب مجلهٔ BC Business
رسانهٔ همیاری – ونکوور
مجلهٔ BC Business همه‌ساله لیستی را از ۳۰ جوان زیر ۳۰ سال با استعداد درخشان در کسب‌وکار بریتیش کلمبیا منتشر می‌کند. امسال هم نام دو ایرانی-کانادایی در این فهرست جای گرفته است؛ آرمان متقی و امین نیری. به‌همین مناسبت بر آن شدیم گفت‌وگویی با آرمان متقی، پایه‌گذار و مدیر ارشد اجرایی شرکت Lambda Science، انجام بدهیم تا با فعالیت‌های او و شرکتش بیشتر آشنا بشویم.
با سپاس از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، لطفاً خودتان را برای خوانندگان ما معرفی کنید.
سلام بر خوانندگان خوب مجلهٔ رسانهٔ همیاری. من آرمان متقی هستم و در زمینهٔ تکنولوژی ساختمان فعالیت دارم. شرکتی که تأسیس کرده‌ام با نام Lambda Science موفق شده است در زمینهٔ بهینه‌سازی مصرف انرژی، به ساختمان‌سازان استان بریتیش کلمبیا خدمات مفیدی ارائه کند. به‌علاوه هم‌زمان من به‌عنوان یکی از اعضای هیئت مدیره در انجمن انرژی پایدار بی‌سی (BC Sustainable (Energy Association فعالیت داوطلبانه دارم.
از چه سنی وارد کانادا شدید و تحصیلاتتان در ایران چه بوده است؟
ورود من به کانادا در سن ۲۳ سالگی و پس از فارغ‌التحصیلی در رشتهٔ مهندسی شهرسازی از دانشگاه هنر تهران بود.
در کانادا در چه رشته‌ای تحصیل کردید؟
در کانادا در رشتهٔ «مهندسی ساختمان» تحصیل را ادامه دادم و با پایان‌نامه‌ای در زمینهٔ شبیه‌سازی انرژی در ساختمان در BCIT مقطع فوق لیسانس را به پایان رساندم.
چه شد که رشتهٔ مهندسی ساختمان را انتخاب کردید؟
در ایران پدرم در زمینهٔ مهندسی عمران و ساختمان فعالیت داشت و من در شرکتی که تأسیس کرده بود، فرصت حضور و کسب تجربه در پروژه‌های متنوعی را پیدا کردم و همین موضوع ایجاد‌کنندهٔ زمینه برای این انتخاب بود.
کار شرکت شما تلفیقی از مهندسی ساختمان و علوم کامپیوتر است، کامپیوتر را چطور فرا گرفتید و در این رشته در چه حوزه‌هایی فعالیت داشته‌اید؟
از کودکی به کامپیوتر علاقه داشتم و از سنین پایین در اختیارم بود. ابتدا حتی نمی‌دانستم چطور خاموش می‌شود. اما به‌تدریج مثل خیلی از بچه‌ها پیشرفت کردم و تا دبیرستان نرم‌افزارهای زیادی بلد بودم. به‌همین جهت تصمیم با خانواده بر این شد که در رشتهٔ کامپیوتر تحصیل نکنم! چرا که اگر نیازی بود می‌توانستم خودم یاد بگیرم. این تصمیم درستی بود؛ در نهایت باعث شد بتوانم توان کامپیوتری خودم را در رشتهٔ خاصی به‌کار بگیرم.
تفاوت سیستم آموزشی در اینجا و ایران را چطور می‌بینید؟ از دید شما کدام‌یک بهتر و مؤثرتر است؟
دربارهٔ مقاطع پایین تحصیلی اینجا، من تجربه‌ای ندارم و شاید نتوانم مقایسهٔ دقیقی داشته باشم، اما به‌طور کلی می‌توانم بگویم که در ایران، به‌نظر من، نگاه به آموزش بسیار «کارخانه‌ای» است. به این شکل که همهٔ افراد باید یک چیز را یاد بگیرند و یک‌جور به مسائل پیچیده نگاه کنند. آموزش ریاضی‌ای که ما در ایران داشتیم، بسیار عمیق و کامل بود، اما هیچ‌کس به ما نگفت فایدهٔ همهٔ این‌ها چیست. در سن ۲۲ سالگی که شروع به برنامه‌نویسی کردم، کتاب‌های کنکور را دوباره باز کردم و تازه فهمیدم فایدهٔ مثلثات و مشتق چیست!
همین‌طور در ایران دید به تحصیل «هرچه بیشتر بهتر» رواج دارد. زمانی که به کانادا مهاجرت کردم، برای ادامهٔ تحصیل برنامه‌هایی داشتم که با دیدگاه امروز من در این زمینه کاملاً متفاوت بود. در اینجا شما برای انتخاب میان کسب مدرک یا فعالیت شغلی و عملی و غیره انواع گزینه‌ها را در اختیار دارید که بتوانید بهینه‌یابی کنید.
چطور شد به فکر تأسیس شرکت افتادید. آیا تأسیس Lambda Science اولین تجربهٔ شما در راه‌اندازی یک شرکت بود؟
در حین تحصیل و اندکی پس از آن، متوجه مشکلات در فهم قوانین جدید مصرف انرژی شدم و به‌علاوه آن دوره مصادف بود با اعلام تجدید نظری در مقررات ساختمانی و سیاست کلی مصرف انرژی در دورهٔ آتی از طرف مراجع برنامه‌ریزی استان. نیز یک دورهٔ همکاری با یکی از اساتید خوب، فرصت کسب تجربه و شناخت مسائل و معضلات جاری در این زمینه را به من داد که اطمینان پیدا کنم که مشکلات در کجاست. جرقهٔ کار مستقل برای کمک به رفع مشکل و تأسیس شرکت از آنجا زده شد. این اولین گام بود، ولی می‌دانستم که خیلی چیزها را در صحنهٔ عمل یاد خواهم گرفت.
دربارهٔ Lambda Science برایمان بگویید. آیا این شرکت را به‌تنهایی راه‌اندازی کردید؟ این شرکت چه‌کار می‌کند و محصولات شما چیست؟ چند نفر پرسنل دارید؟
ابتدا ایدهٔ ثبت شرکت را با یکی از دوستان وکیلم در میان گذاشتم و با ابراز علاقهٔ او با هم کار تأسیس را انجام دادیم. پس از آن به‌تدریج افراد بیشتری به همکاری دعوت شدند. در حال حاضر بدون احتساب همکاران جانبی، تیم اصلی ما پنج نفر است که طرحی برای گسترش آن هم داریم.
دربارهٔ زمینهٔ فعالیت شرکت ما، مقدمتاً باید بگویم که ساختمان‌ها، از هر نوع، منشأ یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در زمینهٔ تغییرات اقلیمی‌اند؛ مصرف انرژی بالایی دارند و در عین حال برای ساکنانشان آسایش چندانی فراهم نمی‌کنند. محدودهٔ فعالیت ما بر ساختمان‌های کوچک‌تر تمرکز دارد مثل خانه‌های منفرد، خانه‌های ردیفی و ساختمان‌های زیر ۴ طبقه. این‌ها بالای ۹۰ درصد از فعالیت ساختمانی را دارند، اما بسیاری از اوقات در نقشی که می‌توانند در کاهش گازهای گلخانه‌ای داشته باشند، به آن‌ها توجه زیادی نمی‌شود.
مشکل اصلی این است که بودجهٔ این پروژه‌های کوچک‌تر کمتر از چیزی است که شرکت‌های بزرگ مشاور بتوانند برای بهینه‌سازی تأمین و مصرف انرژی لازم در بنا به آن‌ها کمکی بکنند. به‌همین دلیل بسیاری از انتخاب‌ها در این پروژه‌ها بر اساس حدس و گمان است. در نتیجه هزینه‌های ساخت بالا می‌رود و افراد فکر می‌کنند هزینهٔ بالا لازمهٔ ساختن یک ساختمان خوب است.
ما این مشکل را به کمک هوش مصنوعی حل می‌کنیم. برای افراد مختلف فعال در ساخت‌و‌ساز به کمک نرم‌افزار این مسائل را ساده‌سازی کرده‌ایم تا محدود به حدس و گمان نباشند و بتوانند در عین حال که هزینه‌های ساخت را کم می‌کنند، ساختمان‌های بسیار بهتری بسازند.
تا جایی که می دانم این کار را با محصول شرکتتان یعنی سرویس نرم‌افزاری StepWin انجام می‌دهید، لطفاً کمی دربارهٔ این‌نرم‌افزار برایمان بگویید.
در ابتدای طراحی یک پروژهٔ مسکونی، برای طراحان این موضوع شفاف نیست که چه انتخاب‌هایی بهترین مصرف انرژی و کمترین هزینه را به‌دست می‌آورند. آن‌ها تعداد زیادی انتخاب برای عایق حرارتی، سیستم ساخت، و دستگاه‌های گرمایش و سرمایش دارند. مشکل اینجاست که ساختمان‌ها به‌صورت یک سیستم عمل می‌کنند. هر پنجره، دیوار یا سقف به‌تنهایی مصرف انرژی را معین نمی‌کند، بلکه تمام آن‌ها باید با هم شبیه‌سازی شوند تا یک تصویر واضح از کارکرد ساختمان به‌دست آید. حتی یک تغییر به‌ظاهر کوچک در ابعاد یک پنجره می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.
StepWin.ca ساده‌ترین راه مقایسه کردن هم‌زمان همهٔ این سیستم‌هاست؛ وب‌سایتی است که افراد می‌توانند در عرض چند دقیقه، با وارد کردن مساحت طبقات و ابعاد پنجره‌ها، بهترین تلفیق ممکن را بر اساس مصرف انرژی، هزینه، سختی ساخت و… پیدا کنند. در عین حال نرم‌افزار به آن‌ها نشان می‌دهد کدام دسته از مقررات مصرف انرژی با پروژهٔ آن‌ها سازگار است. تمامی پروسه بر روی وب‌سایت اتفاق می‌افتد. نیازی به دانلود نیست و ساختن اکانت هزینه‌ای ندارد.
آیا این نرم‌افزار فقط کمک می‌کند تا خانه‌های چوبی مقرون‌به‌صرفه و در عین حال کم‌هزینه به‌لحاظ صرف انرژی، ساخته شوند یا برای ساختمان‌های بلند و بتنی هم کاربرد دارد؟
این نرم‌افزار با ضوابط ساختمان‌های کوتاه‌تر تنظیم شده است، چرا که این حوزهٔ جدید سرشار از فرصت برای کسب درآمد و کاهش گازهای گلخانه‌ای است. ساختمان‌های بلند بازار مخصوصی دارند و بودجه‌هایی که با آن می‌توانند از شرکت‌های مشاور به‌طور خاص برای انرژی استفاده کنند. لازم به گفتن است که آن صنعت هم دستخوش تغییرات زیادی شده کما اینکه می‌شنویم ساختمان‌های بلند از نوع چوبی نیز در حال طراحی و احداث‌اند.
چه شرکت‌هایی تاکنون برای همکاری با شما ابراز علاقه کرده‌اند یا همکاری با شما را شروع کرده‌اند؟
در حال حاضر با ۵ شهرداری در استان همکاری داریم، به شکلی که همهٔ طراحان و سازندگان بنا در این شهرها می‌توانند از امکانات کامل StepWin به رایگان استفاده کنند. با شرکت‌های مختلفی کار می‌کنیم و با چند انجمن بزرگ در حال مذاکره برای بستن قرارداد هستیم.
آیا برای این برنامه و ایده‌تان، حق اختراع (patent) هم ثبت کرده‌اید؟ نگران نیستید که ایدهٔ شما دزدیده شود؟
این نگرانی برای بسیاری از کارآفرینان هست، اما افراد باتجربه می‌گویند که احتمال دزدیده‌شدن عین ایده کم است. ممکن است افراد دیگری به‌شیوهٔ خودشان سعی کنند مشکل را حل کنند که برای بازارهای نوپا سرعت نوآوری را بیشتر می‌کند. مهم این است که ایده را مطرح کرد و تلاش کرد آن را عملی نمود. ایده‌های خوب بدون عملی شدن کاری نمی‌کنند. ما هم گاهی این اشتباه را کرده بودیم که به دید حفظ اختراع آن را همه‌جا مطرح نکنیم، نتیجهٔ آن کاهش سرعت رشد بود.
دغدغهٔ حق اختراع موضوعی معمول در شرکت‌های نوآفرین است. تکنولوژی هوش مصنوعی و توسعه‌پذیری ما می‌تواند تا یک میلیون برابر سریع‌تر از شیوه‌های معمول شبیه‌سازی عمل کند، اما ثبت حق اختراع برای چنین کارهایی ممکن است بهترین راه نباشد. فهمیدن سوءاستفاده از اختراع توسط شرکت‌های دیگر سخت است و اگر هم امکانش باشد، باید هزینهٔ زیادی برای دفاع از اختراع کرد. حفظ اسرار تجاری (trade secret) برای شرکت‌های کوچک راه سریع‌تر و بهتری می‌تواند باشد.
آیا برای راه‌اندازی این شرکت از کمک‌های دولتی، چه در سطح فدرال و چه در سطح استانی، بهره گرفته‌اید؟ اصولاً آیا اینجا در بریتیش کلمبیا حمایت دولتی برای راه‌اندازی چنین استارت‌آپ‌هایی وجود دارد؟
بله و این کمک‌ها می‌توانند مهم باشند. وقتی می‌خواستیم اولین کارمند شرکت را استخدام کنیم، توانستیم مقداری از دستمزد را از دولت کمک بگیریم. برای انجام کارهای تحقیقاتی هم کمک‌های خوبی داشتیم. به‌علاوه شنیدن تجربه‌ها و یاد گرفتن راه‌وچاه از برخی از برنامه‌ها بسیار کمک‌کننده بوده است.
خیلی مهم است که اشاره کنم این کمک‌ها هیچ‌وقت نمی‌توانند پایهٔ یک شرکت نوپا باشند. این‌ها فقط سرعت رشد را زیاد می‌کنند. اولین این کمک‌ها را زمانی گرفتیم که دو سال از شروع کار ما می‌گذشت. مشخص بود کارهای زیادی کرده‌ایم و تصمیم داریم ادامه بدهیم.
اگر کسی به دنبال این کمک‌هاست توصیه می‌کنم، بسته به صنعتی که در آن مشغول است، به یک شتاب‌دهندهٔ (accelerator) محلی ملحق شود. همچنین می‌شود مشخصات را در innovation.canada.ca وارد کرد تا توصیه‌های دیگری هم دریافت کرد.
دلیل موفقیت خودتان را در چه می‌دانید؟ چه کسانی در این راه به شما کمک کرده‌اند؟
فکر می‌کنم مهاجر بودن باعث می‌شود به قضایا از بیرون نگاه کنیم. در عین حال من تلاش کردم به صنعتی وارد بشوم که احساس کردم می‌توانم به آن کمک کنم. مهارت طراحی نرم‌افزار، توأم با تخصص در صنعت ساختمان، همان‌طور که گفتم برای من راهگشای ابداع یک روش نو و حرکت در جهت کشف و پرورش بیشتر ظرفیت و توانایی‌های خودم و دیگران بوده است.
علاوه بر پشتیبانی همیشگی پدر و مادر که با همراهی و همفکری، مسیر حرکتم را هموار کرده‌اند، اسم‌های زیادی هست که در ذهن دارم. شاید بهتر است تک‌تک نام نبرم از ترس از قلم انداختن کسی. از آن‌هایی که به من در صنعت ساختمان آموزش داده‌اند، تا دوستانی که اگر فرد یا فرصتی دیده‌اند، من را در جریان گذاشته‌اند. به اصطلاح انگلیسی it takes a village و من این را کاملاً قبول دارم. چیزی که شرکت ما را به‌وجود آورد، محیط درست و افرادی بودند که فرصت‌ها را دیدند، نه نقایص را.
زمانی که با اولین شهرداری وارد صحبت شدیم و آن‌ها با ما قرارداد بستند، من از اتاق خواب خودم کار می‌کردم. بیشتر چیزهایی که داشتیم کامل نبودند و هفته‌ها طول می‌کشید یک ساختمان را تمام کنیم. اما همان اعتماد اولیه، پشتوانهٔ فرصت‌های بسیار بیشتری شد و ما هم مشکلات را حل کردیم. این مثالی از بودن در محیطی است که برای نوآوری آماده است.
کمک بزرگ دیگر بودن در جمع افراد همفکر بود. فعالیت من در BCSEA بسیار پرثمر بود. این فرصت را کسب کردم که دوستان بسیار خوبی پیدا کنم و از افراد باتجربه‌تر یاد بگیرم. جمع 7Gate Ventures هم از ابتدا راهنما و مشکل‌گشا بودند.
چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟ و باید منتظر چه خبرهای جدیدی دربارهٔ شما باشیم؟
برنامهٔ من توسعهٔ این نوآوری‌ها در مقیاس جهانی و همین‌طور گسترش به بازار نوسازی و بازسازی ساختمان است. قدم‌های مهمی در این زمینه برداشته شده است. امیدوارم روزی بشود گفت که شرکت ما کار مهمی در زمینهٔ کاهش گازهای گلخانه‌ای و همین‌طور بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها در مقیاس جهانی کرده است.
چه توصیه‌هایی برای جوانانی دارید که می‌خواهند ایده‌هایشان را عملی کنند و به موفقیت برسند.
زمانی که StepWin فقط یک اسم بود که به ذهن من رسید، فکر کردن به اینکه روزی تبدیل به یک اسم و ابزار روزمره برای عده‌ای خواهد شد، بسیار سخت بود. ساختن چیزی از هیچ، کار بزرگی است. در اول کار، رفتن در مقابل افراد و صحبت از یک محصول نوپا ممکن است حتی کمی خجالت‌آور باشد، اما به‌تدریج عادی می‌شود.
این موضوع دوطرفه است. در ابتدا برای افراد سخت بود فهم اینکه جایگاه محصول چیست و چه بسا این می‌توانست دلیلی برای ادامه ندادن کار باشد. اما کم‌کم افراد به ایده عادت کردند. شنیدن اولین پاسخ‌های منفی حتماً نشانهٔ بد بودن ایده نیست. موفقیت من در این بود که استمرار داشتم، در عین اینکه بر اساس بازخوردها به سرعت تغییر و بهبود ایجاد می‌کردم.
اگر صحبت دیگری با خوانندگان ما دارید، لطفاً بفرمایید.
فقط اینکه به تازگی و مطبوع بودن هوا در خانه توجه کنند. برای بچه‌ها و بزرگسالان، مانده بودن هوا و دمای نامناسب، توانایی ذهنی برای انجام کارها را کاهش می‌دهد؛ روی این موضوع تحقیق شده است. در این ماه‌های گرم، خوب است پنجره‌ها باز باشند اگر که دستگاه مستقل تهویه وجود ندارد. برای ماه‌های سرد می‌توانند از کیت‌های رایگانی که BC Hydro برای بهینه‌سازی مصرف انرژی توزیع می‌کند استفاده کنند.
اگر هم قصد خرید یا ساخت خانه دارند، حتماً کیفیت ساخت و مصرف انرژی را جویا شوند. این‌ها لزوماً قیمت‌ها را بالاتر نمی‌برد، بلکه نشان می‌دهد آن‌ها به این موضوعات اهمیت می‌دهند.
از وقتی که در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاریم و برایتان آرزوی موفقیت روزافزون داریم.
تشکر فراوان از شما و سایر دست‌اندرکاران رسانهٔ همیاری.