گابریل دومونت

رهبر افسانه‌ای مردم مِیتی و فرماندهٔ نظامی شورش شمال غرب کانادا

ترجمه و تلخیص: زهرا آهن‌بر – ایران

گابریل دومونت (Gabriel Dumont)، زادهٔ دسامبر ۱۸۳۷ رهبر مردم میتی بود که اکنون کانادای غربی نامیده می‌شود و شامل چهار استان بریتیش کلمبیا، آلبرتا، ساسکاچوان و منیتوباست. او به‌دلیل نقش محوری در شورش ۱۸۸۵ لوئیس ریل در نبرد با نیروهای دولت مرکزی کانادا مشهور است. از او به‌عنوان بزرگ‌ترین رئیس سنتی میتی یاد می‌شود.

دومونت نوهٔ ژان باتیست دومونت، فردی فرانسوی-کانادایی که نام همسرش ژوست بود. پدرش دومین پسر ایزیدور دومونت و لوییز لافرامبواز بود. خانوادهٔ آن‌ها در برهه‌های زمانی مختلف به کار مزرعه‌داری، تجارت، شکار و تله‌اندازی در استان ساسکاچوان امروزی مشغول بودند. گابریل که به‌عنوان یک میتی بزرگ شد، هم سنت‌های کاتولیک و هم سنت‌های کری را، که یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های اقوام اولیه در آمریکای شمالی است، فراگرفت. او در ۱۲ سالگی، تیراندازی ماهر با اسلحه و کمان شده بود و به‌عنوان سوارکاری چیره‌دست شناخته شده بود. در سال ۱۸۴۸، خانوادهٔ دومونت به جنوب منطقه یعنی جایی که بعدها رجاینا، مرکز ساسکاچوان، آنجا شکل گرفت، نقل مکان کردند. دومونت و برادر بزرگش ایزیدور، شکارچی بوفالو شدند. دومونت به‌تدریج شش زبان مختلف را فراگرفت و به‌عنوان راهنما، شکارچی و مترجم شهرت پیدا کرد. او در میگساری و قماربازی نیز مشهور بود. دومونت در درگیری با اقوام اولیهٔ کانادا ازجمله بلک‌فوت و سو شرکت کرد.

دومونت در سال ۱۸۵۸ با مدلین ویلکی، دختر رئیس انگلو-میتی‌ها (ژان باتیست ویلکی) ازدواج کرد و در سال ۱۸۶۲ به‌عنوان رئيس قبیله‌شان انتخاب شد. او قبیله را به رودخانهٔ ساسکاچوان شمالی، در نزدیکی فورت کارلتون هدایت کرد. در سال ۱۸۶۸ قبیله به‌طور دائمی در نزدیکی باتوش، رودخانهٔ ساسکاچوان جنوبی مستقر شدند. در سال ۱۸۷۲، گابریل در نزدیک باتوش، «گذرگاه گابریل» (شرق رزترن، ساسکاچوان جایی که امروزه پل گابریل قرار دارد) خدمات قایق‌رانی را راه‌اندازی کرد و به کارهای کشاورزی مشغول شد. در سال ۱۸۷۳ دومونت برای ریاست جمهوری نافرجام و کوتاه‌مدتِ سینت لارن انتخاب شد و بعد از آن در نقش رهبر میتی‌های رودخانهٔ ساسکاچوان جنوبی به فعالیت خود ادامه داد. به‌دنبال شورش رد ریور در خلال سال‌های ۱۸۶۹ تا ۱۸۷۰، بسیاری از میتی‌ها از منیتوبا به فورت کارلتون در قلمرو شمال غربی رانده شدند و لوئیس ریل هم به آمریکا فرار کرد. گابریل دومونت در بازگرداندن لوئیس ریل (رهبر سیاسی مردم میتی) به کانادا نقشی حیاتی داشت و در مارس ۱۸۸۵همراه با لوئیس ریل و هونور جکسن با این امید دولت استانی ساسکاچوان را تشکیل دادند که بتوانند دولت فدرال را برای اعادهٔ حقوق اقوام میتی تحت فشار قرار دهند.

پس از آنکه اقوام کری دست به خشونت زدند، پای لوئیس ریل و میتی‌ها هم به نبرد با نیروهای دولتی باز شد. دومونت در شورش میتی‌ها از خود رشادت‌های زیادی بروز داد. فردریک میدلتون از نیروی زمینی شمال غرب، مدیریت نظامی و توانایی‌های جنگی او را ستایش می‌کرد. به‌رغم مشکلات زیاد، او توانست در نبرد فیش کریک پیروز شود و نیروی زیادی را به‌مدت چند روز در جنگ باتوش زنده نگه دارد. لوئیس ریل به او اجازه نداد به اقدامات استراتژیک از قبیل آسیب زدن به خطوط راه‌آهن برای جلوگیری از پیشروی دشمن دست بزند.

بعد از پیروزی در باتوش، دومونت از تپه‌های قبرس خودش را به قلمرو مونتانا رساند، جایی که به محاصرهٔ سواره‌نظام ایالات متحدهٔ آمریکا درآمد. اما وقتی دولت ایالات متحدهٔ آمریکا دریافت که او پناهندهٔ سیاسی است، خیلی زود آزاد شد.

دیگر فرماندهان شورشیان دستگیر شدند و لوئیس ریل هم پس از محاکمه اعدام شد.

در سال ۱۸۸۶، دومونت در آمریکا به نمایش «غرب وحشی بوفالو بیل» پیوست جایی‌که بیشترین حقوق را به‌عنوان رهبر شورشیان و تیرانداز دریافت می‌کرد. از ژوئیه تا سپتامبر با گروه نمایش سفر کرد و در سال‌های ۱۸۸۷ و ۱۸۸۸ برای حضوری موقت نزد آن‌ها بازگشت.

درطول اقامتش در نیویورک، با افراد جامعهٔ کانادایی-فرانسوی تماس برقرار کرد. از جمله ملی‌گرایان کانادایی فرانسوی که شباهت‌هایی میان سرکوب شورشیان میتی و وضعیت سیاسی خود می‌دیدند. لارن الیویر دیوید که رئیس انجمن سینت ژان باتیست در مونترآل بود، دومونت را برای تور سخنرانی به کبک دعوت کرد. انتقاد دومونت از روحانیان کاتولیک به‌خاطر حمایت نکردن از شورش میتی‌ها، زیاد مورد استقبال مخاطبان قرار نگرفت و تور، بعد از تنها یک سخنرانی، لغو شد.

در ۱۸۸۹، او گزارش کاملی از تجربیات خود را در شورش تهیه کرد، اما به‌جز آن دیگر زندگی دومونت مستند نشده است. گفته می‌شود که بعد از آن دومونت به فرانسه سفر کرده است اما مطمئناً او در سال ۱۸۸۳ برای دریافت گواهی مالکیت زمین در وینیپگ بوده است. طبق گفته‌ها، او کلبهٔ کوچکی در مزرعه برادرزادهٔ خود (الکسیس دومونت) ساخت و تا زمان مرگش یعنی سال ۱۹۰۶ در همان مکان ماند. مرگ او در میان اجتماع وسیع کانادایی اعلام نشد و از توجه عموم کاملاً دور ماند.

در بهار سال ۲۰۰۸، وزیر گردشگری، پارک‌ها، فرهنگ و ورزش، کریستین تل، اظهار داشت که ۱۲۵امین مراسم گرامیداشت مقاومت شمال غرب ۱۸۸۵ در سال ۲۰۱۰، فرصتی فوق‌العاده برای بیان داستان درگیری میتی‌ها و اقوام اولیهٔ کانادا با نیروهای دولتی و نحوهٔ شکل‌گیری کانادای کنونی است.

باتوش (جایی‌که دولت موقت میتی شکل گرفت) به‌عنوان یک مکان تاریخی ملی اعلام شد. در باتوش محل دفن گابریل دومونت، خانهٔ آلبرت کارون، مدرسهٔ باتوش، قبرستان باتوش، فروشگاه لتندر، گذرگاه رودخانهٔ گابریل، گذرگاه گاردپی، گذرگاه باتوش، کلیسای سینت آنتوان دو پادو، میتی ریفل پیتز و کمپ نبرد NWMP ثبت شده‌اند.

امروزه مؤسسهٔ مطالعات بومی و تحقیقات کاربردی گابریل دومونت در ساسکاچوان به افتخار او نام‌گذاری شده است. پل گابریل روی رودخانهٔ ساسکاچوان جنوبی در شرق رزترن، ساسکاچوان نیز به یاد او نام‌گذاری شده است. این پل در منطقهٔ گذرگاه گابریل جایی که او در اواخر دههٔ ۱۹۷۰ و اوایل دههٔ ۱۹۸۰ فروشگاهی کوچک، سالن بیلیارد و خدمات قایق‌رانی را اداره می‌کرد قرار گرفته است. پارکی نیز در کنار ساسکاچوان جنوبی در ساسکاتون به یاد او نام‌گذاری شده است.

همچنین تندیس او در حال سوارکاری در سمت غرب رودخانهٔ ساسکاچوان جنوبی، در مسیر رودخانه بین پل‌های برادوی و ویکتوریا به نمایش درآمده است.

منبع: ویکی‌پدیا