ترجمه و تلخیص: زهرا آهن‌بر – ایران
۴۴۱ سال پیش در ۱۸ اوت ۱۵۷۶ میلادی، سرمارتین فروبیشر به‌عنوان نخستین اروپایی، پا به مناطق قطبی کانادا در قلمرو نوناووت فعلی گذاشت. در این شماره مروری خواهیم داشت بر زندگی او.
سر مارتین فروبیشر (۱۵۳۵/۱۵۳۹ – ۱۵ نوامبر ۱۵۹۴) دریانوردی انگلیسی بود که سه بار از طریق گذرگاه شمال غربی به «بَرّ جدید» [۱] سفر کرد. وی از طریق گذرگاه شمال غربی به شمال شرقی کانادا سفر کرد و در جزیرهٔ رزولوشن و فروبیشر بِی امروزی لنگر انداخت. در دومین سفر دریایی، فروبیشر به تصور خود سنگ معدن طلا پیدا کرد و ۲۰۰ تن از این سنگ معدن را در سه کشتی بار زد و با خود به خانه برد. در بررسی‌های اولیه تخمین زده شد که ارزش این مقدار طلا باید معادل ۲٫۵ پوند در هر تن باشد. فروبیشر که بسیار هیجان‌زده شده بود، دوباره به کانادا سفر کرد و این بار کشتی‌های بزرگ‌تری را با خود برد. چندین معدن را در نزدیکی فروبیشر بِی استخراج کرد و با دشواری بسیار ۱۳۵۰ تن از سنگ معدن را با خود به انگلستان برگرداند و پس از سال‌ها ذوب فلز مشخص شد که این سنگ معدن چیزی بیش از سنگ آتش‌زنه یا همان پیریت آهن بی‌ارزش نیست.
گفته می‌شود مارتین فروبیشر در سال ۱۵۳۸ متولد شد. پدر وی بازرگانی به نام، برنارد فروبیشر، اهل آلتوفتس از یورکشایر بود. مارتین نزد یکی از خویشاوندانش به‌نام سر جان یورک در لندن بزرگ شد. هر چند بعضی شواهد هویت پدر وی را زیر سؤال می‌برند و نشان می‌دهند که مارتین فرزند نجیب‌زادهٔ دیگری به‌نام گریگوری فروبیشر و همسرش آن، است که در همان منطقه صاحب ملک و املاکی بوده‌اند.
مارتین نخستین بار در سال ۱۵۴۴ به‌عنوان ملوان به دریا رفت. در همین سال توسط پرتغالی‌ها اسیر شد و چندی را در اسارات سپری کرد. سپس در مراکش به شغل بازرگانی مشغول شد. پس از چند سال دزد دریایی ماهری شد و در بندری در ایرلند جنوبی به فعالیت پرداخت. وی به‌عنوان یک دریانورد که همانند دزدان دریایی به کشتی‌های دشمن حمله می‌کرد، توانست غنائم بسیاری را از کشتی‌های فرانسوی به غارت ببرد.
در اوایل سال ۱۵۶۰ یا ۱۵۶۱، فروبیشر تصمیم گرفت در جستجوی یک مسیر دریایی بازرگانی در گذرگاه شمال غربی به چین (که آن زمان کاتای گفته می‌شد) و هند، به سفر دریایی برود. سر مارتین ۵ سال تمام مشغول جمع‌آوری سرمایهٔ کافی برای اجرای پروژهٔ خود بود. در سال ۱۵۷۶ توانست کمپانی مسکووی، یک کنسرسیوم تجاری انگلیسی را متقاعد کند که مجوز سفر اکتشافی وی را صادر کند. این کمپانی پیش از این چندین گروه را برای جستجوی گذرگاه شمال غربی به دریا فرستاده بود. با کمک مایکل لوک، مدیریت کمپانی مسکووی، فروبیشر توانست سرمایهٔ کافی برای سه کشتی بادبانی را فراهم کند: گابریل و مایکل که هر کدام بین ۲۰ الی ۲۵ تن وزن داشتند، کشتی پارویی کوچک و بی‌نامی که ۱۰ تن وزن داشت و در مجموع ۳۵ نفر خدمهٔ این سه کشتی بودند.
وی در ساحل بلکوال لنگر انداخت. ملکه الیزابت اول در گرینویچ وی را ملاقات و سفر خوبی را برایش آرزو کرد. سر مارتین در ۷ ژوئن ۱۵۷۶ از مسیر دریایی جزایر شتلند سفر خود را آغاز کرد. کشتی کوچک، طیِ طوفانی از بین رفت و خدمه مجبور به ترک کشتی مایکل شدند، اما گابریل توانست به دهانهٔ فروبیشر بِی امروزی برسد. باد و یخ فراوان مانع از پیشروی به‌سمت شمال می‌شد بنابراین مارتین تصمیم گرفت کشتی را به‌سمت غربی گذرگاه هدایت کند. مارتین تصور می‌کرد تنگه‌ای در این قسمت باشد و می‌خواست از این سمت خود را به دریای آزاد برساند. کشتی در ۱۸ اوت به جزیرهٔ بافین رسید و او اینوئیت‌های بومی قطب شمال را ملاقات کرد.
فروبیشر با یکی از اینوئیت‌ها ملاقاتی ترتیب داد و قرار شد که وی آن‌ها را در این منطقه راهنمایی کند. فروبیشر ۵ تن از خدمهٔ کشتی خود را با قایق به ساحل فرستاد تا مقدمات ورود وی را به ساحل فراهم کنند و به آن‌ها دستور اکید داد که به اینوئیت‌ها بیش از حد لازم نزدیک نشوند. اما خدمهٔ کشتی از این دستور سرپیچی کردند و هر ۵ تن اسیر شدند. پس از چندین روز جستجو برای یافتن خدمهٔ کشتی، فروبیشر از یافتن آن‌ها ناامید شد. سرانجام مردی را که توافق کرده بود راهنمای آن‌ها باشد، به‌عنوان گروگان اسیر کرد و امیدوار بود بتواند وی را با ۵ خدمهٔ گمشده مبادله کند. این تلاش نتیجه‌ای نداشت و خدمهٔ کشتی هرگز پیدا نشدند، اما طبق گفتهٔ اینوئیت‌ها این افراد چندین سال در بین آن‌ها زندگی کردند، سپس تلاش کردند قایقی بسازند تا جزیرهٔ بافین را ترک کنند که در این سفر جان خود را از دست دادند.
فروبیشر به سمت خانه عزیمت کرد و در ۹ اکتبر به لندن رسید. در بین غنائمی که با عجله از ساحل با خود آورده بودند، سنگ سیاهی به بزرگی یک قرص نان به ارزش نیم پنی بود. این سنگ را رابرت گارارد به تصور اینکه زغال سنگ دریایی است از ساحل جزیره هال از جزایر بافین برداشته بود زیرا آن‌ها به زغال سنگ احتیاج داشتند.
کارشناسان در لندن چندان تحت‌تأثیر این سنگ معدنی قرار نگرفتند. تنها یک نفر به نام برچارد کرانیچ اعتقاد داشت که این سنگ معدن می‌تواند حاوی طلا باشد. به‌هرحال، حامیان فروبیشر به رهبری مایکل لوک از نظر کرانیچ برای جذب سرمایه برای سفر دوم استفاده کردند.
سال بعد ملکهٔ انگلیس، کشتی نیروی دریایی سلطنتی به نام «آیید» را به شرکت کاتای فروخت و ۱۰۰۰ پوند برای این سفر اکتشافی تهیه کرد. فروبیشر دریاسالار اعظم تمامی سرزمین‌ها و مناطق آبی‌ای می‌شد که ممکن بود در این سفر کشف کند. در ۲۷ مه سال ۱۵۷۷، گابریل و مایکل با کشتی آیید به‌همراه ۱۵۰ مرد شامل معدن‌چی‌ها، پالایش‌گرها، نجیب‌زادگان و سربازان، ساحل بلکوال را ترک کردند و از سمت شمال اسکاتلند به‌سمت جزیرهٔ هال در دهانهٔ فروبیشر بِی حرکت کردند و در ۱۷ ژوئیه به این منطقه رسیدند. چند روز بعد، این ناحیه و قسمت جنوبی ساحل به‌نام ملکهٔ انگلیس به‌طور کامل تصرف شد. مردان فروبیشر چندین هفته را مشغول جمع‌آوری سنگ معدن شدند اما به فروبیشر دستور داده شده بود اکتشاف گذرگاه شمالی را به زمان دیگری موکول کند. چندین مذاکره و درگیری با اینوئیت‌ها برای یافتن ۵ خدمهٔ اسیر انجام شد اما نتیجه‌ای حاصل نشد. هر سه کشتی در طی ماه‌های اوت و سپتامبر به انگلیس بازگشتند. فروبیشر به خدمت ملکه رسید و در ویندزور از وی قدردانی شد. مقدمات بررسی ۲۰۰ تن سنگ معدن که فروبیشر با خود به خانه آورده بود، فراهم شد. این کار بسیار به درازا انجامید و گروه‌های مختلفی بر سر این موضوع باهم به مشاجره پرداختند.
ملکه و اطرافیان وی همچنان به بهره‌وری سرزمین تازه‌کشف‌شده باور داشتند. قرار بر این شد که سفر اکتشافی دیگری در ابعادی عظیم‌تر از دو سفر قبلی با تعداد ۱۰۰ مرد انجام شود. ملکه بار دیگر فروبیشر را به حضور خود پذیرفت و زنجیری از طلا را به گردن وی آویخت. سومین سفر اکتشافی فروبیشر شامل ۱۵ کشتی می‌شد. آن‌ها در ۳ ژوئن ۱۵۷۸ سفر اکتشافی خود را از پلیموث در کانال انگلیس آغاز کردند . در دوم ژوئیه به سواحل فروبیشر رسیدند اما طوفان و یخ مانع از لنگرانداختن آن‌ها شد و به کشتی دنیس صدمه وارد شد ولی سرانجام فروبیشر موفق شد کشتی را در ساحلی به خشکی برساند که امروزه به یاد وی نام‌گذاری شده است. بار دیگر استخراج سنگ معدن آغاز شد و کشتی‌ها با بار عظیم ۱۳۵۰ تن سنگ معدن در روز آخر اوت به‌سمت خانه بازگشتند. سرانجام مشخص شد که سنگ معدن، چیزی بیش از سنگ‌آهن پیریتِ بی‌ارزش نیست، و در نهایت هم از آن برای آسفالت کردن جاده‌ها استفاده شد.
در سال ۱۵۸۵، مارتین فروبیشر به فرانسیس دریک پیوست که به بندرهای اسپانیایی یورش برد. فروبیشر از مشاوران دریک بود. در سال ۱۵۸۸، فروبیشر فرماندهٔ یکی از چهار ناو دریایی انگلیس به رهبری لرد هاوارد بود که در نبردی دریایی توانستند ناوگان اسپانیایی آرمادا را شکست دهند و به پاس خدماتش در سال ۱۵۸۸ لقب شوالیه گرفت.
در سال ۱۵۹۱، فروبیشر از زادگاه خود، آلتوفتس دیدن کرد و همسر دوم خود را در آنجا ملاقات کرد. درورتی ونتورث (۱۵۴۳-۱۶۰۱) دختر بارون اول توماس ونتورث بود. به سبب این ازدواج فروبیشر مالک قطعه زمین‌هایی در یورکشایر و ناتس شد. اما او از زندگی در مناطق روستایی لذت چندانی نمی‌برد و در سال بعد به‌همراه همسرش به سفر دریایی رفت و غنائم خوبی به‌دست آورد. در سپتامبر سال ۱۵۹۴ فرماندهی ناوی را بر عهده داشت که به تسلیم مورلیکس انجامید. فروبیشر ماه بعد بریست اسپانیا را محاصره و تصرف کرد و در طی محاصره به ضرب گلوله مجروح شد. وی در ۱۵ نوامبر در پلیموث به‌علت درمان نامناسب جان خود را از دست داد. ابتدا در پلیموث به خاک سپرده شد اما بعدها استخوان‌های وی به لندن برده شد و در قبرستان سنت گیلز دفن شد. چندین کشتی، لوکوموتیو، رودخانه، منطقهٔ روستایی، خیابان، بلوار و محله در بریتانیا و کانادا به‌یاد وی نام‌گذاری شده‌اند. فرودگاه فروبیشر بِی تا سال ۱۹۸۷ به یاد وی فروبیشر نام‌گذاری شده بود.
_______________________________________________________
۱- بَرّ جدید (New World) نامی است که به نیمکرهٔ غربی یا به‌طور مشخص قارهٔ آمریکا و برخی جزایر اقیانوس اطلس و آرام و گاهی نیز قارهٔ اقیانوسیه گفته می‌شود. خاستگاه این اصطلاح به پایان سدهٔ ۱۵ بعد از کشف آمریکا توسط کاوشگران اروپایی برمی‌گردد که افق جغرافیایی آدمیان در قرون وسطی را گسترش داد. تا آن زمان تصور می‌شد دنیا فقط به آسیا و اروپا و آفریقا محدود می‌شود که اکنون به‌همراه یکدیگر به‌نام بَرّ قدیم شناخته می‌شوند.
منبع: ویکی‌پدیا