دیدار و گفت‌وگو با راب فلمینگ، وزیر آموزش و پرورش بی‌سی
رسانهٔ همیاری
با پایان یافتن انتخابات و به قدرت رسیدن حزب دمکرات نوین بی‌سی در رأس یک دولت اقلیت با همکاری حزب سبز بی‌سی، دولت جان هورگان شروع به اجرای وعده‌های انتخاباتی‌اش کرد. از برداشتن عوارض پل‌های ارتباطی شهر ونکوور گرفته تا بالا بردن حداقل دستمزد.
اما شاید مهم‌ترین تصمیم دولت در ارتباط با جامعهٔ ایرانی کانادایی بریتیش کلمبیا، انتصاب آقای امیر باجه‌کیان، یکی از فعالان سیاسی و اجتماعی ایرانی‌تبار در شورای مشورتی چندفرهنگی استان بود. اقدامی که قطعاً می‌تواند نتایج مفیدی برای حضور هر چه بیشتر ایرانیان در عرصه‌های سیاست‌گذاری استان و نیز ارتقاء جایگاه ایرانیان و موضوعات مرتبط به آنها در تصمیم‌گیری‌های کلان استان داشته باشد.
این انتصاب خیلی زود با پرداختن به یکی از خواسته‌های دیرینهٔ جامعهٔ ایرانی کانادایی بریتیش کلمبیا، بارقه‌های امید به‌سوی آینده‌ای بهتر را برای این جامعه، روشن کرد.
در خلال مناظرات داغ انتخابات مجلس استانی بریتیش کلمبیا که از سوی نهادهای منتسب به جامعهٔ ایرانی کانادایی استان در مناطق ایرانی‌نشین ونکوور بزرگ برگزار می‌شد، همواره سؤالی از سوی ایرانی کانادایی‌ها پرسیده می‌شد: «در صورت انتخاب شما به‌عنوان نمایندهٔ مجلس استان، چه اقدامی برای آموزش زبان فارسی در مدارس خواهید کرد؟»
این سؤال توسط اقشار مختلف جامعهٔ ایرانی در مناظرات تکرار می‌شد و همان‌گونه که در گزارشات کامل این مناظرات در رسانهٔ همیاری خوانده‌اید، نمایندگان احزاب مختلف هم پاسخ‌هایی به آن می‌دادند که به‌دلیل تازگی موضوع برایشان، اغلب چندان پاسخ روشنی نبود و به لزوم بررسی بیشتر در این زمینه تأکید می‌کردند.
چندی پیش آقای باجه‌کیان برای پیگیری این خواست مطرح‌شده در مناظرات، از یک سو با مقامات دولتی و از سوی دیگر با فعالان جامعهٔ ایرانی به رایزنی پرداختند و در نهایت با حضور تنی چند از ایرانیان ساکن ونکوور نشستی با وزیر آموزش و پروش استان برای بررسی بیشتر این خواسته، ترتیب دادند.
گزارشی که پیش روی شماست، مروری است بر این جلسه.
صبح جمعه، اول دسامبر ۲۰۱۷، به‌همراه جمعی از ایرانیان ساکن ونکوور به دیدار راب فلمینگ (Rob Fleming)، وزیر آموزش و پرورش بی‌سی رفتیم. افراد شرکت کننده در این جلسه از این قرار بود: لییِم ایلایف (Liam Iliffe)، معاون ارشد وزیر آموزش و پرورش، امیر باجه‌کیان، عضو شورای مشورتی چند فرهنگی استان بی‌سی، زهره کُندری، متخصص آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان و مادر دو فرزند دانش‌آموز، هما سروشی، معلم در مدارس منطقهٔ ۴۳ آموزش و پروش و مادر یک فرزند دانش‌آموز، زُو سندرسن (Zoë Sanderson)، انسان‌شناس و مادر علاقه‌مند به امکان آموزش فارسی [زبان مادری همسرش] به دو فرزند خردسالش و سیما غفارزاده، سردبیر رسانهٔ همیاری و مادر دو فرزند دانش‌آموز.
پس از سلام و معرفی اولیه، امیر باجه‌کیان به‌ترتیب از افراد شرکت‌کننده در جلسه خواست تا نظرات و دلایل خود را برای شرکت در آن جلسه و اهمیت موضوع افزودن زبان فارسی به برنامهٔ درسی دانش‌آموزان به‌عنوان زبان دوم، بیان کنند. ابتدا سیما غفارزاده، مروری کلی داشت بر نرخ رشد مهاجران ایرانی، جمعیت ایرانی استان بی‌سی و پراکندگی جغرافیایی آنها در ونکوور بزرگ بر اساس آمار رسمی کانادا. وی گفت:
«مطابق آمار سال ۲۰۱۵ ادارهٔ مهاجرت کانادا، ایران چهارمین کشوری است که کشور کانادا پس از فیلیپین، هند و چین، از آن مهاجر می‌پذیرد. و بر اساس اعداد و ارقام رسمی سازمان سرشماری کانادا – که البته همان‌طور که همه می‌دانیم بنا به دلایل گوناگون، برخی ایرانیان از دادن اطلاعات صحیح در زمان سرشماری جمعیت اجتناب می‌کنند و بنابراین آمار واقعی بیش از این‌هاست – در ونکوور بزرگ، زبان مادری حدود ۴۱٬۰۰۰ نفر فارسی است و مطابق همان آمار، حدود ۴۷٬۰۰۰ نفر فارسی را می‌فهمند.
در وست ونکوور، بعد از مندرین که ۱۲٫۲٪ جمعیت زبان مادری‌شان است، فارسی با ۹٫۳٪ در ردهٔ دوم قرار می‌گیرد. در شهر نورث ونکوور، فارسی با ۸٫۴٪ اولین زبان مادری غیرانگلیسی محسوب می‌شود. در حوزهٔ نورث ونکوور، باز فارسی با ۶٫۳٪ در ردهٔ اول و به‌دنبالش مندرین و کنتونیز با ۲٫۴٪ و ۱٫۹٪ در رده‌های دوم و سوم زبان‌های مادری غیرفارسی‌زبان طبقه‌بندی می‌شوند.
در کل، زبان فارسی رایج‌ترین زبان غیرانگلیسی است که در سرتاسر نورث شور تکلم می‌شود. به بیان دیگر، فارسی در این منطقه زبان دوم محسوب می‌شود، یعنی حتی بیش از زبان فرانسوی که به‌طور رسمی زبان دوم کاناداست، رواج دارد، در حالی‌که برنامهٔ آموزشی‌ای برای این زبان در مدارس وجود ندارد.»
در ادامه امیر باجه‌کیان یادآور شد که در حال حاضر دپارتمان مطالعات آسیاییِ دانشگاه یوبی‌سی نیز کورس‌هایی برای تدریس زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان دارد و شاید بتوان از تجربهٔ آنها نیز در خصوص اجرایی کردنِ این طرح استفاده کرد.
سپس نوبت به زُو سندرسن رسید که با مطرح کردن آنکه چگونه از یادگیری زبان مادری مادر خود محروم مانده است، دلایل حمایت از آموزش زبان‌هایی را که خواستهٔ جوامع محلی گوناگون در کاناداست، چنین بیان کرد:
«مادربزرگ و پدربزرگ مادری من از اوکراین بودند. مادر من در وینیپگ به‌دنیا آمد و بزرگ شد، در زمانی که چندفرهنگی بخشی از قانون اساسی کانادا نبود. گرچه جمعیت بزرگی از اوکراینی‌ها در وینیپگ بود، مادر من و خواهر و برادرهایش، مانند بسیاری از خانواده‌های اروپای شرقی، به تمرین زبان و آئین‌های سرزمین مادری‌شان ترغیب نمی‌شدند. در عوض، او انگلیسی، فرانسه و حتی لاتین را در مدرسه آموخت. نتیجه آنکه، خواهر و برادران من و بچه‌های ما ناآگاه و ناآشنا ماندند به زبان اوکراینی.
در ۶۰ سال گذشته، خیلی تغییرات در کانادا صورت گرفته است، و من گزینهٔ انتخاب زبان دوم برای یاددادن و یادگرفتن در مدارس بی‌سی را حرکت بسیار مثبتی می‌بینم.
از این طریق، فرزندان من و دیگر هم‌نسلان آنها این فرصت را خواهند داشت تا رشته‌های پیوند قوی‌تری با سرزمین مادری والدینشان حفظ کنند، و این بخشی از معنای آن چیزی‌ست که امروزه چندفرهنگی نامیده می‌شود و بخشی از آنچه که ونکوور را شهری جهانی می‌سازد.
جمعیت ایرانی، مشتاق است که فرزندانش زبان فارسی را در مدارس داشته باشند، و در البته ارزش یادگیری این زبان همهٔ کودکان (نه فقط ایرانیان) را از نظر دور نمی‌دارد.
مدارسی که مندرین را در سطح ابتدایی آموزش می‌دهند، همیشه در مناطق پرجمعیت چینی‌نشین قرار نگرفته‌اند، اما همهٔ دانش‌آموزان و البته معلمان نیز، از درس‌هایی که به این زبان و دربارهٔ این فرهنگ ارائه می‌شود، استفاده می‌کنند.
یادگیری زبان فرصت بی‌نظیری برای تبادل فرهنگی ایجاد می‌کند. بنا به تجربهٔ شخصی خودم، یادگیری زبان فارسی به‌عنوان فردی بالغ، از طریق فعالیت‌های گوناگونی مانند آشپزی یا شرکت در جشن‌ها و مراسم مفید بوده است.»
هما سروشی، در نوبت خود از مزایای یادگیری زبان دوم و اهمیت یادگیری زبان فارسی به‌عنوان کلیدی برای گشودن دری در جهت شناخت فرهنگ کهن بخش مهمی از آسیای مرکزی به‌روی فرزندان ایرانیان ساکن بی‌سی و البته غیرایرانیان، چنین گفت:
«مزایای یادگیری زبان دوم بر کسی پوشیده نیست. مطالعات نشان داده است که افرادِ دوزبانه در کارهایی که انجام چند کارِ هم‌زمان و توجه و تمرکز نیاز دارند، بهتر از افراد یک‌زبانه‌اند. اسکن مغز نشان می‌دهد که آنها در ناحیه‌ای از مغزشان که در عملکرد اجرایی مشارکت دارد، مادهٔ خاکستری بافت عصبی‌شان بیشتر است. فرضیه این است که تلاش برای انتخاب و تعویض مداوم زبان درست در زمان درست، موجب نوعی «ژیمناستیک ذهنی» برای افراد دوزبانه می‌شود و در نتیجه آنها تمرین بیشتری در تمرکز روی توجهشان به موضوعات، می‌گیرند.
مطالعات بر روی ده‌ها هزار دانش آموز دبیرستان نشان داده است که دانش‌آموزانی که زبان خارجی خوانده‌اند، در کالج آمریکایی (ACT (American College Test برای آزمون‌های زبان انگلیسی و ریاضیات، بهتر عمل کرده‌اند. مطالعات بیشتر نشان داده است که امتیاز آزمون‌های شفاهی با طول مدت زمانی که دانش‌آموز زبان خارجی خوانده است، نست مستقیم دارد.
برنامههای دوزبانه در سیستم آموزشی کانادا تاریخچه‌ای طولانی دارد. برنامههای آموزش زبان فرانسه (French immersion) در دههٔ ۱۹۷۰ در مدارس کانادا معرفی شد تا دوزبانگی در سراسر این کشور تشویق شود. این برنامه‌ها در حال حاضر به‌خوبی جا افتاده و مورد علاقه و توجه بخش قابل توجهی از جمعیت است. مطابق آمار رسمی کانادا، دانش‌آموزان ایمرژن از دانش‌آموزان غیرایمرژن در خواندن (reading) بهتر عمل می‌کنند.
برنامههای دوزبانهٔ مندرین (Bilingual Mandarin Programs) برای دانش‌آموزان ابتدایی چند سال پیش به ساکنان بریتیش کلمبیا معرفی شد. در سال ۲۰۱۰، هیئت مدیرهٔ مدارس کوکئیتلم و ونکوور برنامههای جدید دوزبانهٔ مندرین را در سطح آموزش ابتادیی آغاز کردند و در سپتامبر ۲۰۱۶، هیئت مدیرهٔ مدارس برنابی برنامهٔ هنر زبان مندرین (Mandarin Language Arts Program) را به‌عنوان فرصتی مغتنم برای دانش‌آموزان ابتدایی برای تجلیل و تقدیر از زبان و فرهنگی دیگر، شروع کردند. از آن زمان، علاقه و ثبت نام در این برنامه‌ها در بین جمعیتی که مندرین زبان مادری‌شان است و همچنین در بین آن‌هایی که زبان مادری‌شان نیست، و نیاز به ادامهٔ این برنامه‌ها در سطوح متوسطه و دبیرستان، رو به رشد بوده است.
فارسی (Persian) زبان مهمی در خاور میانه و آسیای مرکزی محسوب می‌شود. حدود ۶۲ میلیون نفر در دنیا هستند که فارسی زبان اولشان است، که آن را در جایگاه بیستمین زبان اول دنیا قرار می‌دهد. ۵۰ میلیون نفر دیگر فارسی را به‌عنوان زبان دوم صحبت می‌کنند.
یادگیری زبان فارسی، نه تنها به تنوع و چندفرهنگی کمک می‌کند، بلکه راهی‌ست به‌سوی درک و قدردانی فرهنگ‌هایی غنی، گوناگون و باستانی که شاعران حماسی و صوفی بزرگی همچون فردوسی، رومی و حافظ، نقاشی‌های مینیاتور بدیع، فرش‌های فاخر و فیلم‌هایی در سطح جهانی را تولید کرده است.
تخمین زده می‌شود که حدود ۲۰٬۰۰۰ تا ۴۰٬۰۰۰ ایرانی که برخی از آنها رشته‌های ناگسستنی با سرزمین مادری دارند، در لوئر مین‌لند (Lower Mainland) جایی که فرزندانشان را بزرگ می‌کنند و در اقتصاد، جامعه و فرهنگ مشارکت دارند، ساکن شده و زندگی می‌کنند. خانواده‌های ایرانی-کانادایی امیدوارند نه تنها زبان و فرهنگ خود را زنده نگه دارند، بلکه بتوانند میراث غنی خود را به کانادایی‌های جوان با هر پیشینهٔ قومی‌ای معرفی کنند. ما قدردان و سپاسگزاریم که دولت بی‌سی در آغاز برنامههای زبان فارسی در مدارس منتخبی در آیندهٔ نزدیک، علاقه نشان داده است. ما همچنین خود را متعهد می‌دانیم که وزارت آموزش را به هر شکل ممکن در راه رسیدن به این هدف یاری کنیم.»
پس از آن، زهره کُندری، در رابطه با وضعیت آموزش خصوصی زبان فارسی و دشواری‌های این شیوه برای کودکان و والدین آنها گفت:
«در حال حاضر بیش از ده مرکز معتبر آموزش زبان فارسی در ونکوور و شهرهای اطراف فعال‌اند و تصور می‌شود جمعیتی بالغ بر ۱۰۰۰ نفر در این مراکز مشغول به یادگیری باشند. از جمله این مراکز می‌توان به مرکز مطالعات آسیایی دانشگاه یوبی‌سی، بخش زبان‌شناسی دانشگاه اس‌اف‌یو و برخی کالج‌های معتبر و نیز به معلمانی اشاره کرد که در منازل خود پذیرای علاقه‌مندان‌اند. موضوع این است که اغلب والدین تمایل دارند فرزندشان زبان مادری خود را که همان زبان فارسی است بیاموزد ولی در این میان برخی می‌توانند روی این موضوع وقت بگذارند و برخی نمی‌توانند، چرا که شرکت در این کلاس‌ها باید خارج از ساعات مدرسه صورت بگیرد و پس از ساعات درسی اغلب دانش‌آموزان یا به‌دلیل خستگی یا داشتن تکلیف خانگی امکان این کار را ندارند و حتی آن‌هایی هم که در کلاس‌ها شرکت می‌کنند، برایشان دشوار است چرا که فقط می‌توانند هفته‌ای دو ساعت از کلاس استفاده کنند و به یقین این مقدار آموزش برای یادگیری زبان کافی نیست. حال آنکه اگر این آموزش در ساعات درسی مدرسه و جزء برنامه درسی آنها باشد، آموزش بسیار کارآمدتر و برای والدین نیز بسیار آسان‌تر است.
در خصوص منابع درسی، باید گفت که در حال حاضر دانشگاه‌های ایران و شورای گسترش زبان فارسی وابسته به وزارت علوم ایران منابع درسی مناسبی برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان گرد آورده‌اند. از سوی دیگر، در آمریکای شمالی هم اقداماتی در زمینهٔ تدوین متون آموزشی زبان فارسی انجام گرفته است. به یقین می‌توان با داشتن تیمی مرکب از دو یا سه زبان‌شناس و متخصصان آموزش زبان فارسی، منابع و برنامههای درسی مناسب با مدارس بریتیش کلمبیا را با روشی کاملاً زبان‌شناختی و علمی در بازهٔ زمانی یک ساله‌ای تدوین کرد.
آنچه مسلم است، تقاضا و علاقه برای یادگیری این زبان شیرین وجود دارد، نه تنها در بین ایرانیان بلکه اقوام دیگر نیز گاه به یادگیری آن بسیار علاقه نشان می‌دهند. با توجه به وجود تقاضا و علاقه و نیز نیروی متخصص، اکنون زمان شروع این پروژه فرا رسیده است.»
راب فلمینگ، ضمن قدردانی از ابراز علاقه‌مندی گروه شرکت‌کننده در این جلسه به نمایندگی از طرف جامعهٔ ایرانی، چنین گفت:
«این جلسه و ادامهٔ تماس ما با گروه شما می‌تواند شروع خوبی برای مراحل مقدماتی چنین پروژه‌ای باشد. واقعیت این است که اگر به‌طور مثال، مناطق آموزشی نورث ونکوور به این واقعیت برسند که اضافه کردن آموزش فارسی به‌عنوان زبان دوم مورد نیاز است، شروع این برنامه بسیار آسان‌تر خواهد بود. اما اگر ما به‌عنوان وزارتخانه از بالا بگوییم که این کار باید انجام بشود، آن‌وقت هیئت مدیرهٔ منطقهٔ آموزشی خواهد گفت، چه کسی هزینهٔ آن را می‌پردازد؟»
وزیر آموزش و پرورش بی‌سی، در مجموع با برخوردی مثبت از این طرح استقبال کرد و حتی افزود که اگر مناطق آموزشی همکاری کنند و مواد درسی آماده باشد، شاید بتوان این طرح را از سپتامبر ۲۰۱۸ عملی کرد. فلمینگ یادآور شد که از آخرین باری که زبانی خارجی [کره‌ای] به برنامههای مدارس اضافه شده است، ۱۰ سال می‌گذرد. او همچنین از جمع پرسید که چند نفر افراد متخصص را می‌شناسند که آمادگی مشارکت در چنین برنامه‌ای را داشته باشند. هما سروشی در پاسخ گفت که دست کم حدود ۷-۸ نفر را می‌شناسد که می‌توانند در زمینهٔ آموزش کمک کنند. زهره کُندری نیز با اشاره‌ای به آنچه که پیش از این در صحبت‌هایش گفته بود، تأکید کرد که ارتباطات لازم را برای استفاده از منابع درسی بسیار خوب برای زبان‌آموزان غیرفارسی‌زبان، دارد.
در پایان وزیر آموزش و پرورش استان گفت که از واحد زبان‌های خارجی وزارتخانه خواهد خواست که موضوع افزودن زبان فارسی به برنامههای درسی مدارس با گروه شرکت‌کننده در این جلسه پیگیری شود.
