ترجمه و تلخیص: زهرا آهن‌بر – ایران
ایدولا سن ژان، فمینیست و پیشگام مبارزه برای حق رأی زنان، اولین بانویی بود که از استان کبک در یک انتخابات استانی شرکت کرد؛ او بیش از ۲۰ سال از زندگی خود را صرف مبارزهٔ فعالانه برای احقاق حقوق قانونی بانوان در کانادا کرد. ایدولا در روز ۱۹ ماه مه سال ۱۸۸۰ در مونترآل چشم به جهان گشود و در شامگاه روز ۶ آوریل ۱۹۴۵ در زادگاهش از دنیا رفت. پدرش ادموند سن ژان یکی از وکلای سرشناس مونترآل بود و مادرش «اِما لِموآن» نام داشت. ایدولا در مدرسهٔ کاتولیک تحصیل کرد و دوره‌های نگارش و مدیریت صحنه را در یک مدرسهٔ تئاتر کوچک پشت سر گذاشت.
سن ژان به‌عنوان یکی از دوستان نزدیک شاعر اهل کبک، «امیله نلیگان» مرتباً در حلقه‌های ادبی مونترآل شرکت داشت و یکی از اعضای رسمی آن بود. در سال ۱۹۰۰ با بازی و شعرخوانی روی صحنه‌های نمایش مونترآل و کبک برای خود نامی دست‌وپا کرد. سه سال بعد به پاریس رفت و در آنجا علاوه بر حضور در دانشگاه سوربن پاریس برای ادامهٔ تحصیل، با بازیگران سرشناسی هم آشنا شد.
پس از بازگشت از پاریس به‌عنوان یکی از اساتید زبان فرانسه در دانشگاه مک گیل مشغول به کار شد. در همین دوران بود که با «کری دریک» اولین استادِ کامل زن در دانشگاه‌های کانادا و رئیس جنبش حق رأی زنان در مونترآل از ۱۹۱۳ تا ۱۹۱۹ از نزدیک آشنا شد.
در سال ۱۹۱۴ به‌عنوان دبیر کمیتهٔ کاتولیک در دادگاه نوجوانان مونترآل منصوب شد و کار خود را با متهمان نوجوان آغاز کرد. پس از جنگ جهانی اول، سن ژان به‌عنوان دبیر کمیتهٔ حق رأی دوزبانه مشغول به فعالیت شد. در سال ۱۹۲۲ این کمیته اولین مراسم استانی خود را برای ترغیب اعضای شورای قانونگذاری کبک به حمایت از اعطای حق رأی به زنان در انتخابات استانی کبک برگزار کرد. اگرچه تمام شهروندان زن ۲۱ سال به بالا می‌توانستند از تاریخ ۲۴ مه ۱۹۱۸ در انتخابات استانی شرکت کنند، اما بانوان کبک هنوز از حقوق انتخابات استانی بهره‌مند نبودند. به‌همین دلیل هیئتی متشکل از ۴۰۰ تا ۵۰۰ زن به شهر کبک رفتند تا با نخست‌وزیر استان کبک و اعضای شورای قانونگذاری صحبت کنند.
ایدولا سن ژان به‌عنوان یکی از نمایندگان در حضور نخست‌وزیر استان سخنرانی کرد. نخست‌وزیر استان هم استقبال گرمی از آن‌ها کرد اما گفت که دولت او به هیچ‌وجه به بانوان این استان حق رأی نخواهد داد و به این ترتیب لایحهٔ حق رأی زنان در ماه مارس سال ۱۹۲۲ پیش از ارائه به نمایندگان ملغی اعلام شد.
پنج سال گذشت تا کمیتهٔ حق رأی استانی به دو سازمان مجزا تقسیم بشود که به‌صورت مشترک حرکت خود را در مسیر احقاق حقوق انتخاباتی بانوان در پیش گرفتند. ایدولا سن ژان یکی از این دو سازمان یعنی «اتحاد کانادایی برای حق رأی بانوان در کبک» را تأسیس کرد و بیشتر توجه خود را روی بانوان طبقهٔ کارگر متمرکز کرد درحالی‌که سازمان دیگر بیشتر به زنان طبقهٔ متوسط توجه داشت. هرساله سن ژان برای ارائه و حمایت از لوایح حق رأی زنان به شهر کبک می‌رفت. اگرچه هیچ یک از این لوایح پذیرفته نشدند، اما نشانگر آغاز اولین جنبش فعال زنان در کبک برای دریافت حق رأی بودند. این جنبش در نقاط مختلف استان جلساتی را برگزار می‌کرد تا از حمایت و پشتیبانی سایر سازمان‌ها و اتحادیه‌ها برخوردار شود.
در سال ۱۹۲۹ ایدولا برای بررسی مسئلهٔ حق رأی و حقوق مدنی بانوان کبک در کمیسیون دوریون حضور پیدا کرد. گزارش این کمیسیون در روز ۱۵ فوریهٔ ۱۹۳۰ ارائه شد. با توجه به این گزارش اصلاحات مدنی بسیار محدودی در قوانین ایجاد شد که از آن جمله می‌توان به افزایش سن قانونی ازدواج از ۱۴ به ۱۶ سال و اجازه به زنان برای حضور در دادگاه به‌عنوان شاهد اشاره کرد. اگرچه این تغییرات بسیار ناچیز بودند، اما نشان می‌داد جنبش بانوان پیشرفت‌های چشمگیری داشته و از سوی مقامات جدی گرفته می‌شود.
در همان سال بود که ایدولا سن ژان نامزدی خود را به‌عنوان یک کاندیدای لیبرال مستقل برای عضویت در مجلس فدرال کانادا اعلام کرد. ایدولا که از همان ابتدا از شانس بسیار کم خود برای پیروزی در انتخابات آگاه بود، از نامزدی خود به‌عنوان دستاویزی برای آگاهی‌دادن به مردم دربارهٔ حق رأی زنان استفاده کرد و درنهایت هم توانست ۳۰۰۰ رأی کسب کند.
سن ژان با نامه‌نگاری، حضور در برنامه‌های رادیویی، سخنرانی‌های عمومی و راهپیمایی‌های مختلف توانست نظرات خود را دربارهٔ عدالت اجتماعی برای سایر افراد جامعه مطرح کند. او که از سال ۱۹۲۹ در ستون دوزبانهٔ روزنامهٔ مونترآل هرالد مطلب می‌نوشت، در سال ۱۹۳۳ توانست مجلهٔ خودش را با عنوان «قلمروی بانوان» منتشر کند. او به فمینیسم به‌عنوان جنبشی جهانی می‌نگریست که به یک فرد یا نیروی خاص خلاصه نمی‌شود و به‌همین دلیل نمی‌توان جلوی آن را گرفت. او در سال ۱۹۳۵ دادخواستی در حمایت از حق رأی زنان برای پادشاه جرج پنجم فرستاد که به امضای ۱۰٬۰۰۰ نفر رسیده بود.
درنهایت در ۲۵ آوریل سال ۱۹۴۰ به لطف زحمات فعالان حقوق بانوان و ایدولا سن ژان، بالاخره بانوان کبک از حق رأی برای انتخابات استانی بهره‌مند شدند. پس از آن در ۸ اوت سال ۱۹۴۴، بعد از بیش از ۴۰ سال تلاش برای دریافت حق رأی زنان، ایدولا بالاخره توانست برای اولین بار در انتخابات استانی شرکت کند و از حق رأی خود استفاده نماید. اما کمی پس از آن، و تنها چند هفته بعد از تولد ۶۵ سالگی چشم از جهان فروبست.
در سال ۱۹۸۱ ادارهٔ پست کانادا تمبری منقش به چهرهٔ ایدولا سن ژان منتشر کرد. از سال ۱۹۹۱، فدراسیون بانوان کبک جایزهٔ ایدولا سن ژان را به افراد یا گروه‌هایی اهدا می‌کند که برای بهبود وضعیت بانوان و پیشبرد فمینیسم بر اساس اهداف و جهت‌گیری‌های این فدراسیون کمک می‌کنند. پس از آن در سال ۲۰۰۲ دولت کانادا او را به‌عنوان شخصیتی معروف در تاریخ ملی معرفی و چندین خیابان در کبک، یک پارک در مونترآل و یک پناهگاه در کبک را به افتخار او نام‌گذاری کرد.
در سال ۲۰۱۲ مجسمه‌ای از او در نزدیکی شورای ملی در شهر کبک در کنار دیگر پیشگامان سیاسی که برای حق برابری زنان در کانادا مبارزه کرده‌اند، بنا شد. در سال ۲۰۱۵ شهر مونترآل سن ژان را به‌خاطر نقش پررنگش در دفاع از حقوق زنان، به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران شهر معرفی کرد و مدالی برنزی به افتخارش در «مانیومنت ناسیونال» به نمایش گذاشت.
در ۸ مارس ۲۰۱۶ در روز جهانی زن، بانک کانادا یک همه‌پرسی عمومی را برای انتخاب تصویر یک زن جهت چاپ روی اسکناس‌هایی که در سال ۲۰۱۸ چاپ خواهد شد، برگزار کرد. در پایان فرایند اولیهٔ انتخاب، اعلام شد که ایدولا سن ژان در میان پنج نامزد نهایی قرار دارد، اگرچه در نهایت توسط وزیر دارایی انتخاب نشد.
منبع: ویکی‌پدیا
