بیچاره زمین…
خبر فاجعهٔ آتش‌سوزی جنگل‌ها در استان همسایه، آلبرتا و محاصره‌شدنِ شهر فورت‌مک‌موری در آتش، هولناک‌تر از آن بوده است که کسی آن‌را نشنیده باشد. آتش‌سوزی‌ای که روز اول ماه مه در جنگل‌های جنوب‌غربی شهر فورت‌مک‌موری شروع شد و دو روز بعد شعله‌هایش به شهر رسید. شعله‌های عظیمی به قصد بلعیدن تمامِ شهر. بلافاصله عملیات مهار آتش و تخلیهٔ شهر شروع شد و گویا همچنان – در حالِ تحریر این متن – ادامه دارد. وضعیت آتش‌سوزی نیز پس از ۱۷ روز همچنان اضطراری توصیف می‌شود. به گزارش وب‌سایت دولتی استان آلبرتا که روزانه و حتی گاه چند ساعت یک‌بار به‌روز می‌شود، مقابله با شعله‌های مرتفع و عنان‌گسیخته، که در روز چهارم ماه مه با حدود مجموعاً ۲۵۰ آتش‌نشان، هلی‌کوپتر و دیگر تجهیزات شروع شده بود، هم‌اکنون بیش از ۱٬۷۵۰ آتش‌نشان، ۲۰۸ هلی‌کوپتر و ۴۱۲ واحد تجهیزات سنگین در تلاش‌اند تا آتش‌سوزی در مناطق جنگلی و همچنین شهر فورت‌مک‌موری را مهار کنند. مناطق جنگلی مشتعل تنها ۲۵ تا ۳۰ کیلومتر تا مرز دیگر استان همسایه، ساسکاچوان فاصله دارد. خبر خوب اما این بوده است که حدود ۸۸٬۰۰۰ نفر جمعیت فورت‌مک‌موری بدونِ حتی یک مورد گزارش فوت، با موفقیت به بیرون از شهر انتقال داده شده است.
علتِ آتش‌سوزی؟ هنوز به‌طور قطع مشخص نشده است. هرچند به گفتهٔ مایک فلنیگن (Mike Flannigan)، استاد دانشگاه آلبرتا از آنجا که رعدوبرقی نبوده و همچنین به‌دلیل این‌که محل شروع آتش نزدیکِ شهر بوده، به احتمال قوی عامل انسانی در کار بوده است. فصل، فصل کمپینگ است و بسیاری به‌خود زحمتِ خاموش‌کردن آتشی را که درست کرده‌اند، نمی‌دهند و البته بسیاری بی‌ملاحظگی‌های دیگر.حال بماند چه رعدوبرق و چه عامل انسانی، مهم درجه حرارت بالای زمین در سالیان اخیر و خشکی درختان و پوشش‌های گیاهی است، که شروع چنین آتش‌سوزی‌هایی را به‌شدت دامن زده است و جنگل به جرقه‌ای مشتعل می‌شود.
کیلومترها دورتر از آتش نشستن و از آن نوشتن، و سخن‌گفتن از درکِ وضعیت اسفناکِ مردمِ به‌معنای واقعیِ کلمه بی‌خانمانِ فورت‌مک‌موری، ادعایی بیش نیست، اگر که پیش از این چنین فاجعه‌ای را تجربه نکرده باشیم. طبیعتاً اغلب افراد در چنین مواقعی، داوطلب می‌شوند آنچه که – از نقدی و غیرنقدی – در توان دارند، بدهند و البته که این کمترین نمودِ حسِ انسان‌دوستی است. هرچند ما، یعنی انسان‌های حیّ و حاضر و ساکن روی کرهٔ زمین، اگر کمی میدان دیدمان را وسعت دهیم، در بررسیِ علل چنین فجایعی، به ذکر بلایای طبیعی و خواستِ خدا متوسل نخواهیم شد. اگر بدانیم که کرهٔ زمین سال گذشته (۲۰۱۵)، گرم‌ترین سال را از ۱۸۸۰ تا کنون، از سر گذرانده است، اگر بدانیم که از ۱۶ رکوردِ موجودِ گرم‌ترین سال‌ها، ۱۵ مورد بعد از سال ۲۰۰۰ اتفاق افتاده است، اگر افزایش گازهای گلخانه‌ای را موضوعی نامربوط به خود تلقی نکنیم؛ موضوعی که تنها دانشمندان به آن می‌پردازند و سیاست‌مداران بر سرش چانه‌زنی و مذاکره می‌کنند، اگر بدانیم که میزان دی‌اکسیدکربن اندازه‌گیری‌شده در سال گذشته بالاترین میزان طیِ چندمیلیون سال گذشته بوده است، اگر… خواهیم دانست این بلایا غیرطبیعی‌ترین اتفاقاتی‌ست که زمین به عمر درازش دارد تجربه می‌کند.
بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام‌شده، حتی اگر میزان دی‌اکسیدکربنِ عمدتاً ناشی از سوخت‌های فسیلی، به‌میزان ۸۰٪ کاهش یابد، چند قرن طول خواهد کشید تا زمین به دمای طبیعی خود برگردد. شاید فکر کنیم چند سده، نه به عمر خودمان قد می‌دهد و نه به عمر فرزندان و نوادگانمان، پس نیازی نیست به‌خود زحمت دهیم تلاشی کنیم و قدمی در جهتِ نجات زمین برداریم. اما اگر باور کنیم که برخورد مسئولانهٔ هر یک از ما با کرهٔ زمین علی‌الخصوص در زمینهٔ مصرف مهم است و آن‌را دستِ‌کم نگیریم، و اجازه ندهیم غول‌‌های صنعتی بزرگ و بزرگ‌تر شوند، آن‌وقت می‌توانیم بگوییم که ما نیز در کاهشِ چنان فجایعی، گیریم زمانی که دیگر وجود نداریم، نقش داشته‌ایم. مسئولیتِ سهم خود را در مراقبت از زمین به‌عهده بگیریم، نقش خود را دستِ‌کم نگیریم.
